Ciekawostki i mity dotyczące oliwy z oliwek – co warto wiedzieć?
Oliwa z oliwek – ponadczasowy skarb kuchni śródziemnomorskiej
Oliwa z oliwek ma opinię produktu niezwykle zdrowego oraz uniwersalnego. Stosowana od tysięcy lat, szczególnie w rejonie Morza Śródziemnego, stała się jednym z kluczowych składników tamtejszych kuchni. Uznaje się ją za nieodłączny element tzw. diety śródziemnomorskiej. Jednak wraz z popularnością przyszło wiele nieporozumień i mitów na jej temat. W tym artykule oddzielamy fakty od fikcji i przedstawiamy najważniejsze ciekawostki dotyczące oliwy z oliwek.
Skąd pochodzi oliwa z oliwek?
Uprawa drzew oliwnych sięga co najmniej kilku tysięcy lat wstecz, a pierwsze wzmianki o tej niezwykłej roślinie pochodzą z terenów dzisiejszego Bliskiego Wschodu. Największymi producentami są dziś kraje śródziemnomorskie: Hiszpania, Włochy, Grecja i Turcja, choć oliwę wytwarza się także w Australii, Ameryce Południowej i Kalifornii.
Jak powstaje?
Oliwę tłoczy się z owoców drzewa oliwnego – oliwek. Proces ten może przebiegać na zimno (najwyższa jakość) lub na ciepło (większa wydajność, lecz gorszy smak i właściwości). Najlepsza jest oliwa extra virgin, otrzymywana z pierwszego tłoczenia na zimno, która zachowuje najwięcej wartości odżywczych.
Najpopularniejsze mity o oliwie z oliwek
Wokół oliwy z oliwek narosło wiele przekonań nie zawsze zgodnych z prawdą. Oto najczęstsze z nich.
Mit 1: Oliwa z oliwek nie nadaje się do smażenia
To jeden z najczęściej powtarzanych mitów. Oliwa z oliwek, zwłaszcza extra virgin, ma stosunkowo wysoki punkt dymienia (ok. 180°C – 210°C). To wystarczająco dużo, by bezpiecznie przygotowywać na niej większość potraw na patelni. Smażenie na głębokim tłuszczu rzeczywiście zaleca się przeprowadzać na olejach rafinowanych, jednak krótkie podsmażanie czy duszenie na oliwie jest jak najbardziej bezpieczne i popularne w krajach południowej Europy.
Mit 2: Bardziej zielona oliwa jest lepsza
Kolor oliwy zależy głównie od odmiany oliwek, ich dojrzałości oraz sposobu produkcji. Zielonkawa barwa świadczy zazwyczaj o wysokim poziomie chlorofilu, a żółtawa – o karotenoidach. Nie jest to jednak jednoznaczny wyznacznik jakości. Najlepiej polegać na certyfikatach i opisie na etykiecie, nie zaś na samej barwie.
Mit 3: Oliwa z oliwek traci wszystkie właściwości po podgrzaniu
Oliwa rzeczywiście traci niektóre związki pod wpływem wysokich temperatur, jednak dotyczy to głównie smażenia w bardzo wysokiej temperaturze lub wielokrotnego używania tego samego tłuszczu. Podczas standardowego smażenia czy pieczenia nadal zachowuje większość prozdrowotnych składników, jak nienasycone kwasy tłuszczowe.
Ciekawostki dotyczące oliwy z oliwek
Oliwa z oliwek to produkt o bogatej historii, licznych zastosowaniach i niezwykłych właściwościach.
Starożytne zastosowania oliwy
Poza kuchnią, oliwa była wykorzystywana w starożytności jako środek do pielęgnacji skóry, baza do perfum czy lampowy olej. Starożytni Grecy i Rzymianie stosowali ją także podczas rytualnych namaszczeń.
Unikalny smak różnych regionów
W zależności od regionu, z którego pochodzą oliwki oraz warunków uprawy, oliwy różnią się pod względem smaku i aromatu. Oliwy hiszpańskie bywają delikatne, włoskie intensywne i owocowe, zaś greckie – często wytrawne i lekko pikantne. To prawdziwa uczta dla miłośników regionalnych smaków.
Składniki prozdrowotne
Oliwa to nie tylko źródło zdrowych tłuszczów – jej bogactwo tkwi również w polifenolach, witaminie E, a nawet niektórych mikroelementach. Polifenole wykazują silne działanie przeciwutleniające, wspierają układ sercowo-naczyniowy i pomagają ograniczyć stany zapalne w organizmie.
Jak wybrać najlepszą oliwę?
Na rynku pojawia się wiele rodzajów oliw różniących się ceną i jakością. Oto, na co warto zwrócić uwagę podczas zakupu:
Rodzaj oliwy
- Extra virgin (z pierwszego tłoczenia na zimno) – najwyższa jakość, intensywny smak, bogactwo składników odżywczych.
- Virgin – niższa kwasowość, delikatniejszy smak.
- Oliwa z wytłoczyn oliwek – najtańsza, mniej wartościowa.
Opakowanie
Wybieraj oliwę w ciemnych butelkach – światło niszczy jej cenne składniki i przyspiesza proces jełczenia.
Certyfikaty pochodzenia
Warto szukać oliw z oznaczeniami DOP, IGP (chronione oznaczenie pochodzenia) lub BIO, które potwierdzają autentyczność i jakość produktu.
Zaskakujące zastosowania oliwy poza kuchnią
W domowej pielęgnacji oliwa z oliwek sprawdzi się jako naturalny kosmetyk na włosy, skórę czy paznokcie. Może posłużyć do produkcji domowych peelingów, masek czy jako odżywka do skórek przy paznokciach. Wykorzystuje się ją również do zabezpieczania drewnianych narzędzi kuchennych przed wysychaniem.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to produkt o długiej tradycji, wyjątkowym smaku i nieocenionych właściwościach zdrowotnych. Wiele popularnych opinii na jej temat to jednak mity, które warto weryfikować. Wybierając dobrej jakości oliwę, możemy cieszyć się zarówno jej walorami smakowymi, jak i korzyściami zdrowotnymi. Warto poznać różnice między jej rodzajami i pamiętać, że dobrze przechowywana i używana z umiarem pozostanie nieocenionym składnikiem w kuchni i nie tylko.