Co to jest oliwa z oliwek i jakie ma podstawowe rodzaje – przewodnik dla początkujących
Czym jest oliwa z oliwek?
Oliwa z oliwek to tłuszcz roślinny pozyskiwany poprzez tłoczenie owoców drzewa oliwnego. Ten wyjątkowy olej jest kluczowym składnikiem diety śródziemnomorskiej i zyskał popularność na całym świecie nie tylko ze względu na swój wyśmienity smak, ale również wartości odżywcze i szerokie zastosowanie kulinarne. Stosuje się ją zarówno na zimno, do sałatek i dipów, jak i do smażenia czy pieczenia.
Dlaczego oliwa z oliwek jest tak ceniona?
Sekret tkwi w składzie chemicznym oliwy. Zawiera ona jednonienasycone kwasy tłuszczowe, polifenole oraz witaminę E, które są korzystne dla zdrowia. Udowodniono, że regularne spożywanie oliwy może pozytywnie wpłynąć na układ sercowo-naczyniowy, obniżyć poziom tzw. „złego” cholesterolu oraz działać przeciwzapalnie.
Podstawowe rodzaje oliwy z oliwek
Na sklepowych półkach można znaleźć rozmaite butelki oznaczone jako oliwa z oliwek. Pojęcia typu „extra virgin”, „virgin” czy „pure” mogą być dla wielu osób mylące. Wyjaśniamy, czym różnią się te klasy i na co zwracać uwagę podczas zakupów.
Oliwa extra virgin (oliwa z pierwszego tłoczenia)
Najwyższej jakości oliwa z oliwek nosi nazwę „extra virgin”. Oznacza to, że została pozyskana w wyniku mechanicznego tłoczenia na zimno, bez użycia wysokiej temperatury lub środków chemicznych. Kluczowe cechy tej kategorii to:
- kwasowość poniżej 0,8%
- intensywny, wyrazisty smak
- zielonkawo-złoty kolor
- bogactwo antyoksydantów
Tego rodzaju oliwa doskonale nadaje się do dań na zimno – sałatek, sosów, dipów. Dzięki nieprzetworzonemu charakterowi zachowuje najwięcej walorów zdrowotnych i smakowych.
Oliwa virgin (czysta oliwa z pierwszego tłoczenia)
Kolejnym typem jest „olive oil virgin”, która również pochodzi z pierwszego mechanicznego tłoczenia, jednak w jej przypadku kwasowość jest nieco wyższa (do 2%). W smaku jest delikatniejsza niż extra virgin i sprawdzi się zarówno do gotowania, jak i jako dodatek do potraw.
Oliwa z oliwek rafinowana
Nieco tańszą opcją jest oliwa rafinowana, której proces produkcji zakłada oczyszczanie tłuszczu za pomocą wysokiej temperatury lub środków chemicznych. W efekcie powstaje produkt o neutralnym smaku i barwie. Właściwości zdrowotne takiej oliwy są niższe niż wersji tłoczonych na zimno, ale świetnie sprawdza się do smażenia i pieczenia ze względu na wyższą temperaturę dymienia.
Oliwa typu pure i pomace
- Pure Olive Oil – to mieszanka oliwy virgin i rafinowanej. Ma łagodny smak i przeciętną jakość.
- Pomace Olive Oil – najniższa kategoria, powstaje z wytłoczyn po pierwszym tłoczeniu przy użyciu rozpuszczalników chemicznych. Warto jej unikać w kuchni, jeśli zależy nam na wartości odżywczej.
Jak rozpoznać dobrą oliwę z oliwek?
Kupując oliwę, warto zwrócić uwagę na kilka ważnych aspektów:
Opakowanie
Najlepsza oliwa powinna być pakowana w ciemne butelki szklane lub metalowe puszki, aby chronić olej przed działaniem światła i utlenianiem.
Skład i oznaczenia
Czytaj etykiety! Najważniejsze informacje to:
- kraj pochodzenia (im bardziej precyzyjny, tym lepiej)
- data zbioru lub tłoczenia
- oznaczenie klasy (extra virgin, virgin itd.)
Zapach i smak
Dobra oliwa extra virgin ma wyraźny, lekko pikantny lub owocowy zapach, z nutami oliwek, świeżo skoszonej trawy, orzechów, czasem nawet ziołowymi. Jeśli w zapachu wyczuwasz stęchliznę, kwas lub niemiłe nuty – produkt jest starej daty lub źle przechowywany.
Zastosowanie oliwy z oliwek w kuchni
Oliwa z oliwek to nie tylko składnik popularnej sałatki greckiej! Z powodzeniem można używać jej do:
- sosów i dipów (na przykład klasyczne pesto czy aioli)
- marynat do mięs i warzyw
- pieczenia focaccii i innych wypieków
- grillowania
- smażenia na płytkiej patelni
To także zdrowsza alternatywa dla innych olejów i margaryn w codziennej diecie.
Porady przechowywania oliwy
Aby zachowała swoje właściwości:
- trzymaj ją w ciemnym i chłodnym miejscu (ale nie w lodówce!)
- po otwarciu butelki zużyj w ciągu 3-6 miesięcy
- nie przelewaj do plastikowych pojemników
Wybór oliwy dla początkujących
Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z oliwą, najlepiej wypróbować kilka rodzajów z różnych regionów i producentów. Każda partia i każda odmiana oliwek mają nieco inny profil smakowy – od mocno owocowego po delikatnie ziołowy lub pikantny. Gabaryt kawalerii smaków otworzy przed Tobą zupełnie nowe kulinarne możliwości!
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to wyjątkowy produkt o bogatej historii, szerokim zastosowaniu i licznych korzyściach zdrowotnych. Wybierając odpowiednią dla siebie, zwracaj uwagę na klasę jakości, opakowanie i smak, a z łatwością włączysz ją do codziennego menu. Warto eksperymentować i dzielić się wrażeniami – świat oliwy z oliwek jest rozległy i fascynujący, szczególnie dla początkujących entuzjastów kuchni!