Czy oliwa z oliwek może się zepsuć? Jak poznać, że nie nadaje się do spożycia

Oliwa z oliwek – czy może się zepsuć?

Oliwa z oliwek często uznawana jest za jeden z najzdrowszych tłuszczów roślinnych na świecie. Robi furorę w kuchni śródziemnomorskiej i coraz częściej gości w polskich domach. Jednak czy prawdziwa oliwa z oliwek może się zepsuć? Jeśli tak, po czym poznać, że jej spożycie nie jest już bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w poniższym artykule.

Czy oliwa z oliwek ma termin przydatności?

Oliwa z oliwek, tak jak każdy produkt spożywczy, ma swój termin przydatności do spożycia. Na każdej butelce czy puszce powinniśmy znaleźć informację o dacie minimalnej trwałości. Warto mieć jednak na uwadze, że termin ten to tylko orientacyjna wskazówka – prawidłowo przechowywana oliwa z oliwek może zachować swoje walory nawet kilka miesięcy po nim.

Oliwa z oliwek extra vergine, czyli z pierwszego tłoczenia, jest szczególnie wrażliwa na czynniki zewnętrzne takie jak światło, wysoka temperatura czy dostęp powietrza. Wszystko to przyspiesza jej proces utleniania i psucia.

Co się dzieje, kiedy oliwa z oliwek się psuje?

Proces psucia się oliwy z oliwek to przede wszystkim utlenianie, czyli reakcja kwasów tłuszczowych z tlenem. Przebiega on powoli, prowadzi jednak do utraty smaku, aromatu oraz powstania niepożądanych związków, które nie są korzystne dla zdrowia.

W zepsutej oliwie zachodzą głównie dwa procesy:

• Utlenianie – prowadzi do powstania zjełczałego smaku i zapachu.
• Hydroliza – rozkład tłuszczów na wolne kwasy tłuszczowe, co również przyczynia się do pogorszenia walorów smakowych i zdrowotnych produktu.

W przeciwieństwie do innych produktów spożywczych, oliwa nie spleśnieje czy nie skwaśnieje w sposób, w jaki dzieje się to z mlekiem lub chlebem. Zepsucie polega głównie na utracie jakości i pojawieniu się nieprzyjemnych wrażeń sensorycznych.

Jak rozpoznać, że oliwa z oliwek jest zepsuta?

1. Zmiana zapachu

Świeża oliwa pachnie delikatnie, owocowo lub lekko pikantnie – zależnie od gatunku i miejsca pochodzenia. Jeśli po otwarciu butelki wyczuwasz zapach przypominający farbę, stary olej silnikowy, stęchliznę, wilgoć lub zjełczałe orzechy – to wyraźny sygnał, że oliwa już nie nadaje się do spożycia.

2. Zmiana smaku

Czysta i świeża oliwa ma bogaty, złożony smak – może być pikantna, lekko gorzka lub orzechowa. Zepsuta oliwa jest gorzka, metaliczna, tłusta lub wręcz „papierowa” w smaku. Odczuwalne mogą być również nuty stęchlizny lub zjełczenia.

3. Zmiana koloru i konsystencji

Oliwa z oliwek powinna mieć barwę od złotej po zielonkawą (zależnie od rodzaju i sposobu tłoczenia). Zgęstnienie, zmiana koloru na nienaturalnie ciemny lub szarawy, a także pojawienie się mętności (nie mylić z osadem naturalnym dla niektórych rodzajów oliwy) mogą świadczyć o nieświeżości.

4. Obecność osadu lub zmętnienia

Naturalny osad lub niewielkie zmętnienia mogą występować zwłaszcza w nierafinowanej oliwie, jednak jeśli osad jest nadmierny, pojawił się nagle lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy – lepiej zrezygnować z jej używania.

5. Data ważności

Regularnie sprawdzaj termin przydatności na butelce. Oliwa otwarta zbyt długo (ponad 6-12 miesięcy) prawdopodobnie straciła większość ze swoich prozdrowotnych właściwości i nie powinna być już używana do celów spożywczych.

Czy zepsuta oliwa jest szkodliwa?

Choć wypicie niewielkiej ilości zjełczałej oliwy raczej nie zagrozi życiu, nie jest to produkt korzystny dla organizmu. Pod wpływem utleniania powstają związki mogące działać prozapalnie i obciążać układ trawienny. Długofalowe spożywanie zjełczałych tłuszczy zwiększa także ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym miażdżycy.

Jak prawidłowo przechowywać oliwę z oliwek?

Wybierz odpowiednią butelkę

Najlepiej przechowywać oliwę w ciemnym szkle lub stalowej puszce, chroniącej przed dostępem światła.

Przechowuj w chłodnym miejscu

Idealna temperatura to 14–18°C. Nie należy przechowywać oliwy przy kuchence lub w pobliżu innych źródeł ciepła.

Chroń przed powietrzem

Oliwa z oliwek powinna być zawsze dokładnie zamknięta – tlen to główny „wróg” tłuszczy nienasyconych.

Zużywaj stosunkowo szybko po otwarciu

Oliwę warto kupować w takich ilościach, które realnie zużyjemy w ciągu 3–6 miesięcy od otwarcia butelki.

Podsumowanie

Oliwa z oliwek to produkt, który – mimo swojej sławy jako „eliksir zdrowia” – może się zepsuć. Aby mieć pewność, że spożywamy wyłącznie świeżą i wartościową oliwę, warto regularnie sprawdzać jej zapach, smak oraz wygląd. Kluczem do zachowania jej wysokiej jakości jest prawidłowe przechowywanie: ochrona przed światłem, wysoką temperaturą i dostępem powietrza. Jeśli zauważysz niepokojące zmiany – nie ryzykuj i po prostu sięgnij po nową butelkę. Smacznego i zdrowego gotowania!