Czym jest oliwa z oliwek? Podstawowe informacje i definicje dla początkujących

Czym jest oliwa z oliwek?

Oliwa z oliwek to jeden z najstarszych, a jednocześnie najcenniejszych tłuszczów roślinnych używanych w kuchni na całym świecie. Stanowi podstawę diety śródziemnomorskiej i uchodzi za jeden z najzdrowszych tłuszczów, jakie możemy wprowadzić do codziennego jadłospisu. Jej delikatny smak, złocisty kolor i szerokie zastosowanie sprawiają, że sięgają po nią zarówno miłośnicy gotowania, jak i osoby dbające o zdrowy styl życia.

W jaki sposób powstaje oliwa z oliwek?

Proces produkcji oliwy z oliwek jest stosunkowo prosty, choć wymaga zastosowania wysokiej jakości surowca oraz odpowiednich warunków. Kluczowym składnikiem są tutaj dojrzałe oliwki, najczęściej pochodzące z basenu Morza Śródziemnego – Włochy, Hiszpania oraz Grecja to kraje przodujące w jej wytwarzaniu.

Etapy produkcji oliwy

1. Zbiór oliwek: Najczęściej odbywa się ręcznie lub przy pomocy specjalistycznych maszyn. Im szybciej oliwki trafią do tłoczenia po zbiorze, tym lepsza będzie jakość uzyskanego oleju.
2. Mycie i rozdrabnianie: Zebrane owoce są dokładnie myte, a następnie miażdżone (czasem także z pestkami), by uzyskać gęstą pastę oliwną.
3. Tłoczenie na zimno: Pasta jest poddawana tłoczeniu, zazwyczaj w temperaturze nieprzekraczającej 27°C. Ten proces pozwala zachować wszystkie cenne składniki i aromat oliwy.
4. Oddzielanie fazy olejowej: Za pomocą prasy lub wirówki oddziela się olej od wody i pozostałości stałych.
5. Filtracja i przechowywanie: Gotową oliwę filtruje się i przechowuje w odpowiednich warunkach, chroniąc przed światłem i wysoką temperaturą.

Podstawowe rodzaje oliwy z oliwek

Oliwa, którą spotykamy na sklepowych półkach, występuje w kilku odmianach. Każda z nich różni się zarówno jakością, jak i zastosowaniem kulinarnym.

Extra virgin olive oil – oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno

To najwyższa kategoria oliwy, tłoczona wyłącznie mechanicznie, w niskiej temperaturze. Charakteryzuje się najniższą kwasowością (poniżej 0,8%) oraz intensywnym aromatem i smakiem świeżych oliwek. Sprawdza się idealnie do sałatek, marynat i dań, które nie wymagają obróbki termicznej.

Virgin olive oil – oliwa dziewicza

Bardzo zbliżona jakością do extra virgin, jednak wyróżnia się nieco wyższą kwasowością (do 2%). Nadal jest tłoczona mechanicznie, ale jej smak może być mniej intensywny.

Refined olive oil – oliwa rafinowana

Ta odmiana powstaje poprzez rafinację oliwy, która nie spełnia standardów extra virgin lub virgin. Jest pozbawiona smaku i aromatu charakterystycznych dla świeżych oliwek, przez co często stosuje się ją do smażenia i gotowania.

Olive pomace oil – oliwa z wytłoczyn oliwnych

Olej uzyskiwany z pozostałości po pierwszym tłoczeniu oliwek. W procesie produkcji wykorzystywane są rozpuszczalniki chemiczne. Ma niższą wartość odżywczą, ale jest wykorzystywany głównie do smażenia ze względu na wysoką temperaturę dymienia.

Właściwości zdrowotne oliwy z oliwek

Oliwa z oliwek znana jest nie tylko ze swoich walorów smakowych, ale także z dobroczynnego wpływu na zdrowie.

Bogactwo cennych składników

• Kwasy tłuszczowe jednonienasycone (głównie kwas oleinowy) – wspierają serce oraz obniżają poziom „złego” cholesterolu LDL.
• Polifenole – silne antyoksydanty, mające działanie przeciwzapalne.
• Witaminy E i K – wspomagają ochronę komórek i korzystnie wpływają na skórę.

Regularne spożywanie wysokiej jakości oliwy może wspierać profilaktykę chorób serca, działać przeciwzapalnie, a także opóźniać procesy starzenia.

Na co zwracać uwagę przy wyborze oliwy?

Nie każda oliwa z oliwek dostępna w sklepie to produkt najwyższej jakości. Oto kilka wskazówek, które pomogą w wyborze najlepszego produktu:

Czytaj etykiety

Zwracaj uwagę na oznaczenie „extra virgin”, które świadczy o najwyższej jakości oliwy. Ważne są także informacje o kraju pochodzenia oraz dacie zbioru i produkcji.

Kolor butelki

Oliwa najlepiej zachowuje swoje właściwości w ciemnych, szklanych butelkach, chroniących ją przed działaniem promieni słonecznych.

Cena a jakość

Zbyt niska cena powinna wzbudzić czujność – wyprodukowanie prawdziwej, wysokiej jakości oliwy jest procesem kosztownym. Za dobry produkt warto zapłacić nieco więcej.

Jak prawidłowo przechowywać oliwę z oliwek?

Oliwa z oliwek jest wrażliwa na światło, powietrze i wysoką temperaturę. Aby zachować jej świeżość i właściwości należy:

• Przechowywać ją w ciemnym i chłodnym miejscu (18–22°C).
• Używać butelek z ciemnego szkła lub stalowych pojemników.
• Po każdym użyciu szczelnie zamykać opakowanie.

Podsumowanie

Oliwa z oliwek to nie tylko pyszny dodatek do potraw, ale również cenny składnik zdrowej diety. Wybierając wysokiej jakości produkt, można cieszyć się niepowtarzalnym smakiem oraz licznymi korzyściami dla zdrowia. Zrozumienie podstawowych informacji o jej rodzajach, procesie powstawania i przechowywaniu pozwala w pełni docenić walory tego wyjątkowego tłuszczu. Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z oliwą z oliwek, te wskazówki pomogą Ci w wyborze i właściwym korzystaniu z tego płynnego złota kuchni śródziemnomorskiej.