Czym różni się oliwa extra virgin od innych rodzajów oliwy z oliwek?
Oliwa z oliwek – krótka charakterystyka
Oliwa z oliwek to jeden z najpopularniejszych tłuszczów roślinnych na świecie. Szeroko stosowana jest w kuchniach krajów śródziemnomorskich, ale również na całym globie, gdzie docenia się jej smak i wartości prozdrowotne. Na sklepowych półkach znajdziesz jednak różne rodzaje oliwy z oliwek, a najczęściej spotykaną i jednocześnie najcenniejszą z nich jest oliwa extra virgin. Czym różni się od pozostałych typów? Sprawdźmy!
Klasyfikacja oliw z oliwek
Aby lepiej zrozumieć różnice, warto zacząć od podstawowej klasyfikacji tego tłuszczu:
Najważniejsze rodzaje oliwy z oliwek
- Oliwa extra virgin (extra vergine)
- Oliwa virgin
- Oliwa z oliwek (pure, refined)
- Oliwa z wytłoczyn oliwnych (pomace oil)
Każda z nich powstaje w nieco inny sposób i charakteryzuje się odmiennymi właściwościami smakowymi, zdrowotnymi oraz zastosowaniem kulinarnym.
Oliwa extra virgin – jak powstaje i czym się wyróżnia?
Proces tłoczenia na zimno
Oliwa extra virgin to produkt najwyższej jakości, otrzymywany w wyniku tłoczenia na zimno świeżych oliwek. Cały proces odbywa się w temperaturze nieprzekraczającej 27°C, co pozwala zachować naturalne składniki odżywcze i aromaty. Do produkcji używa się wyłącznie mechanicznych metod, bez dodatku rozpuszczalników chemicznych.
Wyjątkowa czystość i właściwości
Aby oliwa mogła zostać oznaczona jako extra virgin, musi spełnić rygorystyczne normy:
- Kwasowość: nie większa niż 0,8% (wyrażona jako ilość wolnych kwasów tłuszczowych w przeliczeniu na kwas oleinowy).
- Smak i aromat: wyrazisty, delikatnie owocowy, bez wyczuwalnych wad takich jak zapach pleśni, stęchlizny czy nadmiernej goryczki.
- Barwa: od złotożółtej po zieloną – zależy od odmiany oliwek i regionu pochodzenia.
- Wartości odżywcze: bogata w polifenole, witaminę E oraz nienasycone kwasy tłuszczowe.
Co zyskujemy, wybierając extra virgin?
Oliwa extra virgin zawiera najwięcej antyoksydantów, które korzystnie wpływają na zdrowie serca, układ krążenia oraz działają przeciwzapalnie. Doceniana jest również za wszechstronność w kuchni – świetnie sprawdza się do sałatek, na zimno, ale także do krótkiego smażenia.
Różnice między oliwą extra virgin a innymi rodzajami oliwy
Oliwa virgin
Ten typ oliwy również uzyskuje się metodami mechanicznymi, jednak akceptowalna kwasowość jest większa – do 2%. Smak może być mniej wyrazisty, mogą pojawić się niewielkie wady sensoryczne. Często stosuje się ją do gotowania.
Oliwa z oliwek (pure, refined)
Powstaje poprzez rafinację oliwy o niższej jakości, a następnie miesza się ją z niewielką ilością oliwy virgin lub extra virgin w celu poprawy smaku. Rafinacja polega na oczyszczaniu tłuszczu z niepożądanych związków, przez co traci ona charakterystyczny smak i większość cennych składników odżywczych. Ma obniżoną jakość, lecz lepiej znosi wysokie temperatury, przez co bywa wykorzystywana do głębokiego smażenia.
Oliwa z wytłoczyn oliwnych
Najniższa kategoria jakościowa, otrzymywana z wytłoczyn – czyli pozostałości po tłoczeniu (miąższ, pestki). Produkcję opiera się na użyciu rozpuszczalników chemicznych oraz wysokiej temperatury, a produkt końcowy jest rafinowany i mieszany z niewielką ilością oliwy extra virgin. Nie poleca się jej do spożycia na surowo.
Podsumowanie różnic – tabela porównawcza
| Rodzaj oliwy | Metoda produkcji | Kwasowość | Właściwości smakowe | Przeznaczenie |
|---|---|---|---|---|
| Extra virgin | Tłoczenie na zimno | ≤0,8% | Owocowy, wyrazisty, bez wad | Na zimno, sałatki |
| Virgin | Tłoczenie na zimno | ≤2% | Dopuszczalne wady, mniej wyrazisty | Do gotowania |
| Rafinowana | Raf. + tłocz. mech. | <1% (po rafinacji) | Praktycznie bez smaku | Do smażenia |
| Z wytłoczyn oliwnych | Rozpuszczniki, raf. | <1% (po rafinacji) | Najmniej aromatu | Przemysł, smażenie |
Jak zrobić dobry wybór w sklepie?
Zwracaj uwagę na etykietę
Kupując oliwę z oliwek, zawsze czytaj etykietę. Ważna jest informacja o rodzaju (extra virgin, virgin itp.), kraju pochodzenia, dacie tłoczenia i terminie przydatności do spożycia. Im świeższa oliwa, tym wyższa jej jakość.
Przechowywanie
Oliwę należy trzymać z dala od światła i ciepła, najlepiej w ciemnej butelce i chłodnym miejscu. Dzięki temu zachowa swoje cenne właściwości.
Wykorzystanie oliwy w praktyce
Oliwa extra virgin znakomicie sprawdza się jako składnik sałatek, dipów, do pieczywa lub jako wykończenie gotowych dań. Oliwy rafinowane (pure, pomace) lepiej wykorzystywać do smażenia i pieczenia, gdzie liczy się odporność na wysokie temperatury.
Podsumowanie
Oliwa extra virgin to najcenniejsza i najbardziej naturalna postać oliwy z oliwek. Wyróżnia ją sposób produkcji, niska kwasowość, wyjątkowy smak oraz najwyższa zawartość substancji prozdrowotnych. Inne rodzaje oliwy, choć mają swoje zastosowanie, nie dorównują jej jakością i właściwościami odżywczymi. Jeśli zależy Ci na zdrowiu i wyjątkowych doznaniach smakowych, wybieraj zawsze oliwę extra virgin – najlepiej świeżą i ze sprawdzonego źródła.