Czym różni się oliwa z oliwek tłoczona na zimno od innych typów?
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno – co to właściwie znaczy?
Oliwa z oliwek to jeden z najpopularniejszych olejów roślinnych na świecie, ceniony od wieków za wyjątkowy smak oraz właściwości prozdrowotne. Na sklepowych półkach spotkamy jednak różne rodzaje tego produktu, często określane jako “tłoczone na zimno”, “extra virgin”, “pure” czy “pomace”. Choć wszystkie powstają z oliwek, ich walory smakowe, zapachowe i zdrowotne mogą się znacząco różnić. Tłoczenie na zimno to termin, o którym dużo się mówi – ale czym konkretnie różni się taka oliwa od pozostałych?
Metoda tłoczenia – kluczowa różnica
Na czym polega tłoczenie na zimno?
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno (ang. cold pressed) powstaje w procesie mechanicznym, bez użycia wysokich temperatur ani środków chemicznych. Podczas tego procesu temperatura nie przekracza 27°C. Pozwala to zachować naturalny skład tłuszczów, witamin oraz polifenoli – antyoksydantów, które wpływają korzystnie na organizm człowieka.
Tłoczenie na ciepło i inne metody
W przypadku tłoczenia na ciepło lub procesów rafinacji, miąższ oliwek poddaje się działaniu wyższych temperatur bądź ekstrakcji chemicznej. Pomaga to odzyskać więcej oleju z tej samej ilości surowca, ale jednocześnie niszczy cenne substancje odżywcze, aromaty i kolor. W efekcie powstaje oliwa o neutralnym smaku, pozbawiona większości dobroczynnych składników.
Najważniejsze typy oliwy z oliwek
Oliwa z oliwek extra virgin
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno najczęściej występuje pod nazwą “extra virgin olive oil”. To najbardziej ceniony rodzaj oliwy, który charakteryzuje się:
- Niską kwasowością (maksymalnie do 0,8%)
- Zawartością naturalnych związków, takich jak witaminy E i K, polifenole oraz jednonienasycone kwasy tłuszczowe
- Wyrazistym, owocowym smakiem i aromatem
Aby oliwa mogła być oznaczona jako extra virgin, musi zostać uzyskana wyłącznie mechanicznie, bez dodatków i bez obróbki chemicznej czy cieplnej.
Virgin olive oil
Nieco niższa jakość, wciąż tłoczona na zimno, ale o wyższej kwasowości (do 2%) i delikatniejszym smaku. Nadaje się do gotowania, ale nie jest tak cenna pod względem walorów zdrowotnych i smakowych, jak extra virgin.
Oliwa rafinowana (pure, light)
Powstaje z oliwy nierafinowanej, która nie spełnia wymagań jakościowych. Otrzymywana jest poprzez rafinację, czyli oczyszczanie chemiczne i cieplne. Ma neutralny smak, jasny kolor i jest niemal całkowicie pozbawiona naturalnych składników odżywczych.
Pomace olive oil (z wytłoków)
To najniższa klasa oliwy, wytwarzana z pozostałości po tłoczeniu mechanicznych. Do wydobycia oleju używa się rozpuszczalników chemicznych i wysokiej temperatury.
Właściwości zdrowotne oliwy tłoczonej na zimno
Bogactwo polifenoli i antyoksydantów
Oliwa extra virgin jest ceniona za silne właściwości antyoksydacyjne związane z obecnością polifenoli, tokoferolu czy skwalenu. Te składniki chronią organizm przed wolnymi rodnikami, wspomagają układ sercowo-naczyniowy i pomagają w profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych.
Kwasy tłuszczowe wspierające zdrowie
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno to głównie jednonienasycone kwasy tłuszczowe (przede wszystkim kwas oleinowy), które obniżają poziom „złego” cholesterolu LDL i wzmacniają „dobry” cholesterol HDL.
Witaminy i mikroelementy
W oliwie extra virgin znajdziemy również witaminy E i K – ważne dla skóry, odporności, procesów krzepnięcia krwi oraz ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym.
Zastosowanie kulinarne – gdzie sprawdzi się oliwa tłoczona na zimno?
Surowa i w kuchni śródziemnomorskiej
Najlepiej sprawdza się do dań na zimno, takich jak sałatki, marynaty, sosy i dipy (np. klasyczne vinaigrette). Zachowuje wtedy wszystkie cenne składniki bioaktywne i pełnię smaku.
Delikatne podgrzewanie
Można jej także użyć do krótkiego podsmażania na niewielkim ogniu, choć dłuższa obróbka termiczna nie jest zalecana – oliwa traci wtedy część swoich właściwości.
Jak rozpoznać prawdziwą oliwę tłoczoną na zimno?
Czytaj etykiety uważnie
Kupując oliwę z oliwek, zwracaj uwagę na oznaczenia takie jak “extra virgin”, “virgin” oraz na informację „tłoczona na zimno” (ang. “cold pressed”). Unikaj produktów typu „pure” czy „pomace”, jeśli zależy Ci na najwyższej jakości i wartościach zdrowotnych.
Kolor, zapach, smak
Prawdziwa oliwa extra virgin ma intensywny, złoto-zielony kolor, wyraźny owocowy zapach i lekko pikantny, czasem nieco gorzki posmak – to dowód na obecność cennych polifenoli.
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno a inne typy – podsumowanie różnic
- Metoda produkcji: Oliwa tłoczona na zimno powstaje mechanicznie w niskiej temperaturze, bez obróbki chemicznej.
- Skład: Tylko cold pressed zachowuje pełne spektrum substancji bioaktywnych.
- Właściwości zdrowotne: Najwięcej korzyści dają nieprzetworzone oliwy z oliwek tłoczone na zimno.
- Przeznaczenie kulinarne: Najlepsza do potraw na zimno, podkreślających jej walory smakowe.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno, szczególnie w wersji extra virgin, to prawdziwy skarb kuchni śródziemnomorskiej. Wyróżnia się nie tylko doskonałym aromatem i smakiem, ale też niespotykanymi właściwościami zdrowotnymi. Wybierając oliwę, warto sięgać po produkty tłoczone w niskiej temperaturze i zawsze czytać etykiety – tylko wtedy będziemy mieli pewność, że korzystamy z najlepszych właściwości, jakie mogą zaoferować oliwki.