Czym właściwie jest oliwa z oliwek? Przewodnik dla początkujących
Oliwa z oliwek – co to takiego?
Oliwa z oliwek od wieków stanowi nieodłączny element kuchni śródziemnomorskiej. Doceniana zarówno za wyjątkowy smak, jak i liczne korzyści zdrowotne, zdobywa coraz większą popularność również w Polsce. Warto jednak wiedzieć, czym dokładnie jest ten wyjątkowy produkt, jakie są jego rodzaje i dlaczego warto włączyć go do codziennej diety.
Proces produkcji oliwy z oliwek
Od drzewa do stołu
Oliwa z oliwek powstaje z owoców drzewa oliwnego – oliwek. Kluczowe znaczenie mają tutaj zarówno jakość surowca, jak i sposób tłoczenia. Zbiory zaczynają się zazwyczaj już w październiku i trwają do stycznia, a sam proces wytwarzania polega na mechanicznym tłoczeniu na zimno. Dzięki temu zachowane zostają cenne składniki odżywcze i aromaty.
Tłoczenie na zimno – dlaczego jest ważne?
Pierwsze tłoczenie na zimno umożliwia uzyskanie najcenniejszej oliwy Extra Virgin. Proces odbywa się w niskich temperaturach (do 27°C), co pozwala zachować naturalny smak, zapach oraz wszystkie wartości odżywcze. Oliwa niskiej jakości, która została przetworzona chemicznie lub tłoczona na gorąco, nie wykazuje już takich właściwości prozdrowotnych.
Rodzaje oliwy z oliwek
Extra Virgin Olive Oil – najwyższa jakość
Najlepsza i najzdrowsza jest oliwa z oznaczeniem “Extra Virgin”. Powstaje wyłącznie poprzez mechaniczne tłoczenie na zimno i zawiera najmniej wolnych kwasów tłuszczowych (poniżej 0,8%). Charakteryzuje się intensywnym smakiem, głębokim aromatem i bogatym, zielonkawym kolorem.
Virgin Olive Oil – dobra alternatywa
Oliwa z oliwek Virgin również tłoczona jest na zimno, jednak jej jakość nieco ustępuje Extra Virgin. Dopuszcza się w niej większą zawartość kwasów tłuszczowych (do 2%). To produkt, który świetnie sprawdza się w gotowaniu czy smażeniu, jeśli nie zależy nam na najbardziej wykwintnych walorach smakowych.
Refined Olive Oil – rafinowana wersja
Oliwa rafinowana poddawana jest dodatkowej obróbce chemicznej i cieplnej, co sprawia, że traci większość biologicznie aktywnych składników. Jest bardziej neutralna w smaku, jaśniejsza i tańsza, ale również ma mniejsze wartości prozdrowotne.
Pure Olive Oil i Olive Pomace Oil
Podczas zakupów można się spotkać z takimi określeniami jak “Pure Olive Oil” czy “Olive Pomace Oil”. Są to mieszanki oliw niższych klas lub oleje powstałe z wytłoków, czyli resztek po tłoczeniu. Ich zastosowanie ogranicza się najczęściej do smażenia na głębokim tłuszczu.
Właściwości zdrowotne oliwy z oliwek
Skarbnica zdrowych tłuszczów
Oliwa z oliwek jest źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie kwasu oleinowego. Wspierają one zdrowie serca, pomagają obniżyć poziom złego cholesterolu (LDL) i jednocześnie podnoszą poziom “dobrego” cholesterol HDL.
Naturalne przeciwutleniacze
To również bogactwo antyoksydantów, takich jak witamina E, polifenole i sterole roślinne. Składniki te chronią komórki przed stresem oksydacyjnym i procesami starzenia. Regularne spożywanie wysokiej jakości oliwy może wspierać prawidłową pracę układu nerwowego i odpornościowego.
Działanie przeciwzapalne
Zawarte w oliwie polifenole wykazują silne właściwości przeciwzapalne. To szczególnie ważne dla osób z chorobami przewlekłymi oraz dla wszystkich, którym zależy na profilaktyce zdrowotnej.
Na co zwrócić uwagę podczas zakupu oliwy?
Czytaj etykiety
Najwięcej korzyści zdrowotnych zapewnia oliwa Extra Virgin. Warto więc zwracać uwagę na etykietę – nazewnictwo jest prawnie chronione. Sprawdź, czy olej jest tłoczony na zimno i czy pochodzi z jednego kraju lub regionu. Takie butelki są często oznaczone “single origin”.
Opakowanie ma znaczenie
Oliwa z oliwek jest wrażliwa na światło i tlen. Najlepiej wybierać produkty butelkowane w ciemne szkło lub metalowe puszki. Takie opakowanie chroni przed utratą smaku i wartości odżywczych.
Cena a jakość
Za prawdziwą jakość warto zapłacić nieco więcej. Unikaj podejrzanie tanich oliw, które mogą być mieszanką różnych olejów lub produkowane z owoców o niskiej jakości.
Przechowywanie i stosowanie oliwy z oliwek
Jak prawidłowo przechowywać oliwę?
Przechowuj oliwę w chłodnym, ciemnym miejscu, z dala od źródeł ciepła i światła. Po otwarciu najlepiej zużyć ją w ciągu kilku miesięcy, aby zachować świeżość i maksymalne właściwości prozdrowotne.
Zastosowanie w kuchni
Oliwa z oliwek jest wszechstronnym składnikiem – świetnie nadaje się do sałatek, marynat, pieczywa, a także jako baza do domowych sosów i dressingu. Tłuszcze jednonienasycone są stosunkowo odporne na średnie temperatury, dlatego śmiało można używać ją do krótkiego smażenia i duszenia.
Ciekawostki i mity na temat oliwy z oliwek
- “Oliwa nie nadaje się do smażenia” – to mit! Oliwa Extra Virgin ma stosunkowo wysoki punkt dymienia. Ważne jednak, by nie przegrzewać jej przez długi czas.
- “Gorzkawy smak to wada” – przeciwnie! Lekko pikantny i gorzki posmak świadczy o zawartości polifenoli, czyli zdrowych przeciwutleniaczy.
- “Im bardziej zielona, tym lepsza” – kolor zależy głównie od odmiany oliwek i czasu zbiorów, nie zawsze świadczy o jakości.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to nie tylko smaczny, ale i wszechstronny tłuszcz roślinny. Wybierając prawdziwą Extra Virgin Olive Oil, zyskujemy skarbnicę zdrowych tłuszczów i antyoksydantów. Sprawdza się zarówno w kuchni, jak i w dbaniu o własne zdrowie. Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z oliwą z oliwek, zwracaj uwagę na jakość, kraj pochodzenia i sposób przechowywania, a z pewnością szybko docenisz jej wyjątkowe właściwości. Smacznego!