Jak odczytywać datę ważności i przydatności na butelkach oliwy z oliwek

Wstęp

Oliwa z oliwek to nie tylko podstawowy składnik kuchni śródziemnomorskiej, ale także coraz częściej spotykany produkt w polskich kuchniach. Wybierając dobry olej, zwracamy uwagę na smak, pochodzenie czy rodzaj tłoczenia. Równie ważne, a często pomijane, są informacje dotyczące terminu przydatności do spożycia. Niewłaściwe zrozumienie daty ważności może prowadzić do nieświadomego spożycia produktu o obniżonej jakości bądź marnowania wciąż dobrej oliwy. W artykule wyjaśniamy, jak odczytywać daty na butelkach oliwy z oliwek, na co zwracać uwagę i jak najlepiej przechowywać ten cenny tłuszcz roślinny.

Rodzaje dat na butelkach oliwy – co oznaczają oznaczenia?

Data minimalnej trwałości a data ważności

Na etykietach butelek oliwy spotkamy się najczęściej z jednym z dwóch głównych oznaczeń:

• Data minimalnej trwałości (“najlepiej spożyć przed”: “best before”, “da consumarsi preferibilmente entro”, “zu verbrauchen bis”)
• Data przydatności do spożycia (“należy spożyć do”, “use by”)

W przypadku oliwy z oliwek (zarówno extra virgin, virgin, jak i rafinowanej) producenci zazwyczaj umieszczają datę minimalnej trwałości, rzadziej natomiast datę przydatności do spożycia. Warto znać różnicę:

• Data minimalnej trwałości oznacza, że do tego czasu producent gwarantuje utrzymanie najwyższych walorów smakowych oraz jakości odżywczej. Po tej dacie oliwa w większości przypadków nadal nadaje się do spożycia, choć jej aromat, kolor czy zawartość polifenoli mogą się zmieniać.
• Data przydatności do spożycia dotyczy produktów łatwo psujących się (np. mięsa, ryb, nabiału). Jej upływ oznacza, że spożycie produktu może być niebezpieczne dla zdrowia. Dla oliwy z oliwek jest ona niemal niespotykana.

Numer partii i inne oznaczenia

Na niektórych butelkach znajdziesz również numer partii, który służy śledzeniu produktu przez producenta, oraz znak jakości, który poświadcza, że oliwa spełnia wymagania dopuszczające ją do obrotu.

Jak prawidłowo interpretować daty na etykietach oliwy z oliwek?

Format daty i jej lokalizacja

Na etykietach oliwy data minimalnej trwałości najczęściej podawana jest w formacie: dd.mm.rrrr lub mm/rrrr. Przykład: “Najlepiej spożyć przed: 31.12.2025” albo “Best before: 07/2024”. Daty tej najczęściej szukać należy na tylnej lub bocznej etykiecie, rzadziej na szyjce butelki czy samym spodzie opakowania.

Warto pamiętać, że niektóre butelki posiadają jedynie numer partii oraz kod alfanumeryczny – wówczas daty należy szukać w pobliżu tych oznaczeń albo zapytać sprzedawcę.

Termin przydatności – od czego zależy?

Oliwa z oliwek generalnie zachowuje świeżość przez 18 do 24 miesięcy od daty produkcji, choć rekomendowany przez producenta termin spożycia może się różnić w zależności od metody tłoczenia, ciemności butelki, warunków przechowywania i pochodzenia surowca.

Oliwy tłoczone na zimno, niepasteryzowane, o niskim poziomie kwasowości oraz przechowywane w ciemnych butelkach wykazują dłuższą trwałość.

Co wpływa na świeżość i trwałość oliwy?

Kluczowe czynniki

Na zachowanie jakości oliwy z oliwek mają wpływ:

• Czas od zbioru do tłoczenia – im krótszy, tym lepiej dla smaku oraz zawartości antyoksydantów.
• Rodzaj opakowania – ciemne szkło lub puszka chronią przed światłem, które przyspiesza utlenianie.
• Warunki przechowywania – oliwa najlepiej smakuje, gdy jest przechowywana w chłodnym, ciemnym miejscu, z dala od źródeł ciepła.
• Stopień napowietrzenia – szczelnie zamknięta butelka spowalnia proces utleniania.

Jak rozpoznać starzejącą się oliwę?

Typowe objawy utraty jakości oliwy to:

• Zmiana barwy z zielonkawej/bursztynowej na żółtą lub jasno brązową;
• Zanik aromatu świeżych oliwek, pojawienie się nut stęchłych, “tłustych” bądź metalicznych;
• Pogorszenie smaku, szczególnie wyczuwalna gorycz lub zjełczenie.

Przydatność do spożycia po upływie daty z etykiety

Czy można używać oliwy po terminie?

Z technicznego punktu widzenia, jeśli oliwa z oliwek była prawidłowo przechowywana, nie doszło do zjełczenia ani rozwoju nieprzyjemnych zapachów, można jej używać nawet po upływie daty minimalnej trwałości. Jednak z każdym miesiącem po upływie tego terminu, właściwości smakowe i wartości odżywcze mogą się pogarszać.

Skąd wiedzieć, że oliwa nie nadaje się do spożycia?

Oznaki zjełczenia to intensywnie nieprzyjemny, “mydlany”, przypominający farbę zapach oraz gorzki, palący posmak. Oliwę taką najlepiej oddać do utylizacji.

Porady praktyczne: jak przedłużyć świeżość oliwy?

Najlepsze zasady przechowywania

• Trzymaj oliwę w zaciemnionym miejscu, z dala od piekarnika czy kaloryfera.
• Wybieraj butelki z ciemnego szkła lub puszki.
• Po każdym użyciu szczelnie zamykaj opakowanie.
• Nie przelewaj oliwy do przezroczystych pojemników na stałe.

Kupuj mniejsze opakowania

Jeżeli używasz oliwy sporadycznie, wybierz mniejsze butelki, aby zużyć ją zanim się zestarzeje.

Podsumowanie

Przy interpretacji daty minimalnej trwałości na butelce oliwy z oliwek warto kierować się zdrowym rozsądkiem i własnymi zmysłami. Choć oliwa z oliwek jest produktem trwałym, to proces jej starzenia przebiega powoli i stopniowo – prawidłowo przechowywana cieszy smakiem nawet po upływie wskazanej daty. Zawsze zwracaj uwagę na właściwości sensoryczne produktu, dbaj o odpowiednie warunki przechowywania i wybieraj jakość, która nie zawiedzie nawet najbardziej wymagających smakoszy. To wszystko sprawi, że Twoja kuchnia zyska nowy wymiar, a Ty unikniesz niepotrzebnego marnowania doskonałej oliwy z oliwek.