Jakie są główne klasy jakości oliwy z oliwek – czym się różnią i którą wybrać?
Czym wyróżnia się oliwa z oliwek?
Oliwa z oliwek to jeden z podstawowych składników kuchni śródziemnomorskiej, doceniany za smak, aromat oraz walory zdrowotne. Jej jakość decyduje zarówno o smaku potraw, jak i o właściwościach prozdrowotnych. Jednak podczas zakupów często można się zgubić wśród różnorodnych oznaczeń na etykietach butelek. Czy „Extra Virgin” rzeczywiście jest najlepsza? Co oznaczają inne klasy? Jak nie dać się zmylić marketingowym sztuczkom? W tym artykule prezentujemy najistotniejsze klasy jakości oliwy z oliwek, ich różnice oraz praktyczne wskazówki dotyczące wyboru.
Kluczowe klasy jakości oliwy z oliwek
Oliwa extra virgin (najwyższa jakość)
Czym jest „extra virgin”?
To bez wątpienia najcenniejsza odmiana oliwy dostępna na rynku. „Extra virgin” oznacza, że oliwa została wyprodukowana wyłącznie mechanicznie, bez użycia środków chemicznych, i nie została poddana żadnym procesom rafinacji.
- Kwasowość: Maksymalnie 0,8%
- Sposób tłoczenia: Na zimno, mechaniczny (najczęściej prasa lub wirówka)
- Smak i aromat: Owocowy, lekko pikantny, niekiedy z nutą goryczy
- Zastosowanie: Idealna do sałatek, pieczywa, dań na zimno, ale i do delikatnego smażenia
Co wpływa na wysoką jakość?
Na klasę „extra virgin” wpływ mają czynniki takie jak pochodzenie oliwek, warunki uprawy, sposób zbioru i czas od zbioru do tłoczenia. Im szybciej oliwki trafią do tłoczni i im mniej są przy tym uszkodzone, tym wyżej oceniana zostaje jakość oliwy.
Virgin olive oil (oliwa dziewicza)
Charakterystyka
Oliwa tej klasy również pochodzi z pierwszego tłoczenia, mechanicznego i bez chemikaliów, ale ma wyższą kwasowość (do 2%) i mniej intensywny smak.
- Kwasowość: Do 2%
- Smak: Nieco mniej wyraźny, czasem łagodniejszy od extra virgin
- Zastosowanie: Do gotowania i smażenia, drobnych marynat czy zup
Refined olive oil (oliwa rafinowana)
Proces produkcji
Tę klasę oliwy uzyskuje się poddając produkt chemicznej rafinacji, która usuwa niepożądane aromaty i barwniki.
- Kwasowość: Do 0,3% po rafinacji
- Smak: Neutralny, mniej aromatyczny
- Zastosowanie: Głównie do smażenia, gdy nie zależy nam na charakterystycznym, oliwkowym smaku
Olive oil (oliwa z oliwek – mieszanka)
Tzw. „Pure olive oil” lub po prostu „Olive oil” to produkt będący mieszanką oliwy rafinowanej oraz niewielkiej ilości oliwy extra virgin lub virgin.
- Kwasowość: Waha się w okolicach 1%, w zależności od proporcji składników
- Smak: Delikatny, lekko owocowy, ale mniej intensywny niż w oliwie extra virgin
- Zastosowanie: Uniwersalna – odpowiednia zarówno do smażenia, jak i gotowania oraz pieczenia
Inne, mniej znane klasy oliwy
Pomace olive oil (oliwa z wytłoczyn)
Otrzymywana z resztek po tłoczeniu oliwek przy użyciu rozpuszczalników i procesu rafinacji.
- Kwasowość: Niska dzięki rafinacji
- Smak: Praktycznie niewyczuwalny
- Zastosowanie: Najczęściej przemysłowe lub w branży gastronomicznej przy dużej obróbce cieplnej
Lampante olive oil
Oliwa, która ze względu na zbyt wysoką kwasowość lub wadliwy smak nie nadaje się do bezpośredniego spożycia. Wykorzystywana jest głównie jako surowiec do rafinacji.
Jak rozpoznać wysoką jakość oliwy z oliwek?
Etykieta i certyfikaty
Zawsze należy szukać na opakowaniu określenia „extra virgin” lub „virgin”. Dodatkowym atutem są certyfikaty jakości, np. oznaczenia DOP (chroniona nazwa pochodzenia) lub PGI (chronione oznaczenie geograficzne).
Kraj i region pochodzenia
Oliwy z określonych regionów, szczególnie z krajów basenu Morza Śródziemnego (Włochy, Grecja, Hiszpania, Portugalia) cieszą się renomą, a niektóre lokalne odmiany słyną z wyjątkowego profilu smakowego.
Data tłoczenia i przydatność do spożycia
Najlepiej wybierać oliwę tłoczoną w ostatnich 12 miesiącach. Po otwarciu oliwa powinna być przechowywana w ciemnym, chłodnym miejscu i zużyta w przeciągu kilku miesięcy.
Którą oliwę wybrać?
Do spożycia na zimno
Najlepszym wyborem będzie oliwa extra virgin – jej wyrazisty smak i aromat doskonale podkreśli sałatki, bruschetty czy pasty warzywne.
Do smażenia i gotowania
Oliwa extra virgin sprawdzi się również do delikatnego podsmażania, jednak przy wyższych temperaturach (powyżej 180°C) lepiej sięgać po oliwę virgin, „pure” lub rafinowaną. Pomace oil polecana jest wyłącznie do bardzo intensywnej obróbki cieplnej lub zastosowań przemysłowych.
Do pieczenia i produkcji domowych przetworów
W przypadku wypieków lub przygotowania przetworów, wystarczy oliwa typu „olive oil” lub „pure olive oil”, które są bardziej neutralne w smaku i mniej kosztowne.
Podsumowanie
Wybierając oliwę z oliwek przede wszystkim warto kierować się klasą jakości oraz przeznaczeniem. Najwyższą wartość zdrowotną i walory smakowe ma oliwa extra virgin – to opcja szczególnie polecana do spożycia na zimno. Dla gotujących w wyższych temperaturach warto rozważyć rafinowaną lub mieszaną oliwę. Pamiętajmy, by zwracać uwagę na pochodzenie oraz możliwie jak najkrótszy czas od tłoczenia do zakupu, co zagwarantuje świeżość i bogactwo smaku. W ten sposób każda potrawa zyska wyjątkowy, śródziemnomorski charakter!