Jakie są kluczowe różnice pomiędzy oliwami z oliwek dostępnych na rynku – przewodnik po rodzajach i ich zastosowaniach
Wprowadzenie do świata oliw z oliwek
Oliwa z oliwek to jeden z najstarszych i najbardziej cenionych składników kuchni śródziemnomorskiej, doceniany zarówno za walory smakowe, jak i liczne właściwości prozdrowotne. Obecnie na sklepowych półkach znajdziemy wiele rodzajów oliwy, które różnią się jakością, smakiem, zapachem i zastosowaniem. Warto znać ich kluczowe cechy, by trafić w gust oraz potrzeby kulinarne i zdrowotne całej rodziny.
Jak powstaje oliwa z oliwek?
Zanim poznamy różnice między poszczególnymi rodzajami oliwy, warto zrozumieć, jak przebiega proces jej powstawania. Oliwę pozyskuje się poprzez tłoczenie oliwek, jednak kluczowe jest to, jak i z jakich owoców wykonuje się ten proces. Najwyższe jakościowo oleje są tłoczone na zimno z wyselekcjonowanych, w pełni dojrzałych lub lekko niedojrzałych oliwek.
Skład i wartość odżywcza oliwy
Oliwa z oliwek składa się głównie z tłuszczów jednonienasyconych, które mają korzystny wpływ na zdrowie serca. Ponadto, zawiera witaminy E i K oraz antyoksydanty, takie jak polifenole i fitosterole.
Kluczowe rodzaje oliw dostępnych na rynku
Oliwa Extra Virgin (Extra Vergine)
To najwyższa jakość oliwy z oliwek. Powstaje podczas pierwszego, mechanicznego tłoczenia na zimno, bez użycia chemikaliów czy wysokich temperatur. Charakteryzuje się niską kwasowością (do 0,8%), intensywnym smakiem, głębokim aromatem i bogactwem wartości odżywczych. Jej barwa może wahać się od złocistej po zielonkawą.
Zastosowanie
- Idealna do sałatek, świeżych warzyw, sosów czy dressingu
- Świetna jako dodatek do pieczywa lub carpaccio
- Można ją używać do krótkiego podsmażania, ale wysoka temperatura może obniżyć jej walory smakowe i odżywcze
Oliwa Virgin (Vergine)
Tego typu oliwa powstaje przy użyciu tych samych metod co Extra Virgin, jednak jej kwasowość jest nieco wyższa (do 2%). Ma łagodniejszy smak i delikatniejszy aromat. Jest rzadziej spotykana na polskim rynku niż jej najwyższej klasy odpowiednik, ale również znajduje zastosowanie w zimnej kuchni.
Zastosowanie
- Do zimnych dań, sosów, dipów
- Może być używana do smażenia na umiarkowanym ogniu
Oliwa z wytłoczyn (Pomace, Sansa)
To oliwa pozyskiwana z wytłoczyn, czyli resztek pozostałych po tłoczeniu oliwek. Do jej wytwarzania używa się rozpuszczalników chemicznych i ponownego tłoczenia, następnie rafinuje się ją (oczyszcza i odkwasza). Sama w sobie nie ma intensywnego smaku ani aromatu, a jej wartość odżywcza jest znacznie niższa od tłoczonych na zimno.
Zastosowanie
- Najczęściej stosowana do smażenia, pieczenia i gotowania na głębokim tłuszczu
- Może być bazą do produkcji margaryny lub innych olejów użytkowych
Oliwa rafinowana (Refined Olive Oil)
Oliwa rafinowana powstaje przez oczyszczenie niższej jakości oliwy. Proces rafinacji usuwa niepożądane zapachy, smaki i barwniki, ale również część korzystnych składników. Tak uzyskana oliwa ma jasny kolor i neutralny smak.
Zastosowanie
- Nadaje się do smażenia i gotowania na wysokich temperaturach
- Rzadko stosowana jako dodatek do potraw na zimno
Jak rozpoznać dobrą oliwę z oliwek?
Wybierając oliwę, warto kierować się nie tylko ceną, ale przede wszystkim informacjami na etykiecie. Szukajmy oznaczenia “extra virgin”, krótkiej daty ważności, miejsca pochodzenia oraz informacji o sposobie tłoczenia. Renomowane marki często podają rok zbioru oraz przechowują oliwę w butelkach z ciemnego szkła, chroniąc ją przed światłem.
Sposób przechowywania
Oliwę należy przechowywać w szczelnie zamkniętych butelkach z ciemnego szkła, z dala od źródeł ciepła i światła. Niewłaściwe przechowywanie przyczynia się do szybszego utleniania tłuszczów i utraty walorów smakowych.
Na co zwrócić uwagę kupując oliwę z oliwek?
Podczas wyboru oliwy z oliwek, oprócz typu, warto sprawdzić:
- Pochodzenie: Oznaczenie DOP, IGP czy PDO świadczą o pochodzeniu geograficznym i wyższej jakości produktu.
- Data ważności i rok zbioru: Im świeższa oliwa, tym lepszy smak.
- Cena: Dobrej jakości oliwa ekstra virgin rzadko kosztuje mniej niż 25 zł za litr.
- Skład: Unikaj oliw mieszanych, szczególnie tych z dopiskiem “olive pomace oil”.
Podsumowanie
Wybór odpowiedniej oliwy zależy od tego, do czego będziemy jej używać. Najlepsza do spożycia na surowo i jako dodatek do dań na zimno będzie oliwa extra virgin, natomiast do smażenia i pieczenia – oliwa rafinowana lub z wytłoczyn. Warto świadomie wybierać produkty wysokiej jakości, aby w pełni korzystać z walorów smakowych i zdrowotnych, jakie oferuje oliwa z oliwek. Pamiętaj, że dobra oliwa podniesie walory nawet najprostszej potrawy i nada jej śródziemnomorskiego charakteru!