Jakie są największe mity na temat oliwy z oliwek i co warto wiedzieć, aby nie dać się oszukać?
Najczęstsze mity o oliwie z oliwek – dlaczego warto znać prawdę?
Oliwa z oliwek uznawana jest za jedno z najzdrowszych tłuszczów roślinnych, często polecana przez dietetyków i kucharzy na całym świecie. Wokół tego produktu przez lata narosło jednak wiele mitów i nieporozumień, które mogą wpływać na wybory konsumenckie oraz jakość naszej diety. W artykule wyjaśnimy, które informacje warto traktować z rezerwą i jak nie dać się oszukać podczas zakupu tego popularnego tłuszczu.
Mit 1: Tylko extra virgin oliwa jest zdrowa
Czy wyłącznie oliwa z pierwszego tłoczenia ma wartość?
Najpowszechniejszym przekonaniem jest to, że jedynie oliwa extra virgin (czyli z pierwszego tłoczenia na zimno) posiada wartości odżywcze i powinna być używana na co dzień. Faktycznie, oliwa extra virgin charakteryzuje się wysoką zawartością polifenoli oraz niskim poziomem kwasowości, co przekłada się na korzystne właściwości zdrowotne. Jednak także inne typy, jak virgin czy rafinowana, mają swoje miejsce w kuchni — choć są mniej aromatyczne i nie mają tylu substancji bioaktywnych, nadal zawierają zdrowe tłuszcze i mogą być stosowane w daniach na ciepło.
Jak rozpoznać prawdziwą extra virgin?
Aby nie dać się nabrać na fałszywe oznaczenia, zwróć uwagę na:
- kraj pochodzenia,
- datę zbioru oliwek (nie tylko datę przydatności do spożycia!),
- certyfikaty jakości.
Unikaj produktów niewiadomego pochodzenia i bardzo niskiej ceny — może to sugerować mieszanki niskiej jakości lub nawet fałszowania.
Mit 2: Oliwa z oliwek nie nadaje się do smażenia
Fakty i mity o temperaturze dymienia
Wielu sądzi, że oliwa z oliwek, szczególnie extra virgin, nie powinna być stosowana do smażenia, bo traci swoje właściwości. Tymczasem jej temperatura dymienia wynosi ok. 185–210°C, czyli spokojnie nadaje się do większości technik kuchennych, takich jak smażenie czy duszenie (oczywiście nie do głębokiego smażenia przez długi czas). Poza tym, nawet po ogrzaniu zachowuje część antyoksydantów oraz korzystnych kwasów tłuszczowych.
Uwaga na przegrzewanie
Jeśli podgrzejesz oliwę do punktu dymienia, rzeczywiście traci ona wartość odżywczą i może powstać nieprzyjemny smak. Najlepiej więc trzymać się umiarkowanego ognia i unikać długotrwałego smażenia na bardzo wysokich temperaturach.
Mit 3: Kolor oliwy świadczy o jej jakości
Co naprawdę decyduje o barwie oliwy?
Bardzo często można spotkać się z przekonaniem, że zielona barwa oliwy równa się jej wyższej jakości. To kolejny mit – kolor oliwy zależy głównie od odmiany oliwek, czasu zbioru oraz sposobu produkcji. Młodsze oliwki dają oliwę bardziej zieloną, starsze – żółtą lub złocistą. Dlatego ocena jakości „po kolorze” jest zupełnie niemiarodajna.
Mit 4: Im bardziej intensywny smak, tym lepsza jakość
Aromat a autentyczność produktu
Oliwa z oliwek o mocnym, pikantnym lub gorzkim smaku jest często uznawana za najlepszą. Rzeczywiście, wyższą jakość sugeruje obecność nut gorzkich i pikantnych, związanych z obecnością polifenoli. Jednak nie każdemu taki smak odpowiada, a mniej intensywna oliwa wcale nie musi być gorsza – wiele zależy od stylu uprawy i użytych odmian oliwek. Często łagodniejsze oliwy (ale pochodzące z dobrej plantacji i świeżo tłoczone) również mają wysoką wartość odżywczą.
Mit 5: Cena zawsze jest wyznacznikiem jakości
Jak odróżnić okazję od oszustwa?
Wysoka cena często kojarzona jest z gwarancją jakości i autentyczności. Jednak zdarzają się zarówno przepłacone, jak i wyjątkowo tanie produkty, których skład i pochodzenie budzą wątpliwości. Prawdziwa oliwa extra virgin zawsze będzie kosztować więcej niż przeciętny olej spożywczy, ale warto szukać produktów z certyfikatem pochodzenia (np. DOP, PGI), zwracać uwagę na etykietę i, jeśli to możliwe, wybierać oliwę z określonego regionu o dobrej renomie.
Mit 6: Oliwa z oliwek nie może się zepsuć
Jak prawidłowo przechowywać oliwę?
Oliwa, tak jak każdy tłuszcz roślinny, podlega procesowi utleniania i jełczenia. Światło, ciepło i powietrze przyspieszają ten proces, dlatego należy przechowywać ją w ciemnych, szczelnych butelkach w chłodnym miejscu i planować zużycie w ciągu kilku miesięcy od otwarcia. Stara, zjełczała oliwa traci większość korzystnych właściwości i walory smakowe.
Jak nie dać się oszukać? Praktyczne wskazówki dla kupujących
Zwracaj uwagę na skład i kraj pochodzenia
Czytaj etykiety — unikaj mieszanek i produkty, które nie podają jasno miejsca i daty zbioru oliwek. Najlepsze oliwy pochodzą z upraw z Włoch, Grecji, Hiszpanii czy Chorwacji, gdzie norma produkcji jest wysoka.
Wybieraj świeżość
Oliwa to nie wino — większość z nich najlepiej smakuje i zachowuje właściwości przez pierwsze 12–18 miesięcy od daty zbioru. Starsza może być bezwartościowa.
Szukaj certyfikatów i sprawdzonych źródeł
Wybieraj oliwę z renomowanych sklepów lub bezpośrednio od producentów, którzy oferują produkty z oznaczeniem jakości (np. DOP). Unikaj produktów podejrzanie tanich!
Podsumowanie
Oliwa z oliwek wciąż otacza aura tajemniczości, która rodzi wiele przekłamań. Aby cieszyć się jej korzyściami, warto rozpoznawać popularne mity i wiedzieć, na co zwrócić uwagę podczas zakupów. Kierując się sprawdzonymi informacjami, możemy cieszyć się autentycznym smakiem i wartościami odżywczymi tego wyjątkowego tłuszczu w naszej codziennej diecie.