Mit czy prawda? Najczęstsze nieporozumienia na temat oliwy z oliwek w Polsce

Oliwa z oliwek w polskiej świadomości – wprowadzenie

Oliwa z oliwek przez wiele lat była w Polsce produktem stosunkowo egzotycznym, zarezerwowanym głównie dla smakoszy kuchni śródziemnomorskiej. W ostatnich dekadach jej popularność wyraźnie wzrosła, a dzisiaj znajduje ona stałe miejsce w polskich kuchniach. Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem, pojawiło się jednak wiele nieporozumień oraz mitów związanych z jej właściwościami, zastosowaniem i przechowywaniem. W tym artykule przyjrzymy się najczęściej powtarzanym opiniom na temat oliwy z oliwek, by raz na zawsze oddzielić mity od prawdy.

Mit 1: Oliwa z oliwek nie nadaje się do smażenia

Powszechna opinia

Często można usłyszeć, że oliwa z oliwek, zwłaszcza ta z pierwszego tłoczenia, nie powinna być wykorzystywana do smażenia. Twierdzi się, że w wysokiej temperaturze traci swoje właściwości, przypala się i staje się wręcz szkodliwa.

Jak jest naprawdę?

W rzeczywistości, oliwa extra virgin ma punkt dymienia wynoszący od około 180 do nawet 210°C, co sprawia, że idealnie nadaje się do przygotowywania dań na niewysokim lub średnim ogniu. Smażenie na głębokim tłuszczu czy bardzo intensywnym ogniu lepiej jednak pozostawić innym tłuszczom o wyższej odporności na temperaturę, np. olejowi rzepakowemu.

Oliwa z oliwek świetnie zachowuje wartości odżywcze podczas duszenia, podsmażania czy pieczenia. Warto jednak wybierać produkty wysokiej jakości, ponieważ rafinowane oliwy mają niższą wartość odżywczą i mogą szybciej się palić.

Mit 2: Kolor oliwy świadczy o jej jakości

Skąd wziął się ten mit?

Wiele osób wierzy, że im bardziej zielona jest oliwa, tym lepsza i zdrowsza. Wynika to częściowo z przekonania, że bardziej intensywnie zabarwione produkty są naturalniejsze i bogatsze w składniki odżywcze.

Jaka jest prawda?

Barwa oliwy zależy głównie od odmiany oliwek oraz stopnia ich dojrzałości w momencie zbioru. Zielone odcienie wynikają z obecności chlorofilu, natomiast żółta barwa to efekt zawartości karotenoidów. Kolor nie jest gwarantem smaku, świeżości, ani wartości zdrowotnych – decydują o nich głównie sposób produkcji oraz świeżość oliwek.

Mit 3: Oliwa z oliwek nie psuje się i nie wymaga specjalnego przechowywania

Błędne przekonanie

Oliwa postrzegana jest jako produkt trwały, którego można używać długo po otwarciu butelki, nie troszcząc się zbytnio o warunki jej przechowywania.

Faktycznie…

Oliwa jest produktem naturalnym i ulega degradacji pod wpływem światła, ciepła oraz kontaktu z powietrzem. Przechowywanie jej w przeźroczystych butelkach i w pobliżu kuchenki czy kaloryfera znacząco przyspiesza proces jełczenia. Najlepiej przechowywać oliwę w ciemnych, szklanych butelkach, w chłodnym i zacienionym miejscu, a po otwarciu spożyć w ciągu 6-9 miesięcy.

Mit 4: Najdroższa oliwa z oliwek jest zawsze najlepsza

Dlaczego tak sądzimy?

Wysoka cena często kojarzy się z lepszą jakością, zwłaszcza jeśli chodzi o produkty importowane z krajów śródziemnomorskich. Wielu konsumentów uznaje, że droższa oliwa musi być bardziej wartościowa i smaczniejsza.

Czy to prawda?

Oliwy z certyfikowanych upraw, tłoczone na zimno i z pierwszego tłoczenia, zwykle kosztują więcej ze względu na skomplikowany proces produkcji oraz transport. Jednak równie ważne jak cena, są: świeżość produktu, pochodzenie oliwek oraz metoda produkcji. Warto eksperymentować z różnymi markami, by znaleźć swój ulubiony smak, zamiast sugerować się wyłącznie ceną.

Mit 5: Oliwa z oliwek nie zawiera cholesterolu i jest całkowicie zdrowa

Skąd ten mit?

Z powodu pozytywnych opinii dietetyków wokół kuchni śródziemnomorskiej, oliwa uznawana jest za jeden z najzdrowszych tłuszczów. Nierzadko mylnie daje się jej status produktu pozbawionego wad.

Prawda leży pośrodku

Oliwa rzeczywiście nie zawiera cholesterolu, bo – jak każdy roślinny tłuszcz – po prostu nie może go mieć. Jest za to bogata w jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które korzystnie wpływają na układ krążenia. Jednak należy pamiętać, że to wciąż tłuszcz i dostarcza sporo kalorii: ok. 900 kcal w 100 ml. Zbyt duże ilości mogą negatywnie wpłynąć na bilans energetyczny diety.

Jak rozpoznać dobrą oliwę z oliwek?

Zasady wyboru

• Kieruj się oznaczeniem „extra virgin” (oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno).
• Sprawdzaj datę zbioru lub datę przydatności do spożycia.
• Wybieraj oliwy przechowywane w ciemnych, szklanych butelkach.
• Zwracaj uwagę na kraj pochodzenia i region – niektóre, jak Toskania czy Kreta, słyną z wyśmienitej jakości.
• Jeżeli masz taką możliwość, wybieraj oliwy z certyfikatem ekologicznym.

Podsumowanie

Oliwa z oliwek to wyjątkowy produkt, który może wzbogacić smak i wartości odżywcze codziennych posiłków. Kluczowe jest jednak odróżnianie faktów od mitów i świadome korzystanie z tego, co oferuje bogactwo śródziemnomorskiego dziedzictwa kulinarnego. W Polskich warunkach warto eksperymentować, wybierając produkty wysokiej jakości, właściwie je przechowywać oraz doceniać walory zdrowotne płynące z umiaru i różnorodności na talerzu. Dzięki temu oliwa z oliwek stanie się nie tylko elementem diety, ale i smacznym dodatkiem do codziennego życia.