Najważniejsze różnice między oliwą z pierwszego tłoczenia a innymi rodzajami

Czym jest oliwa z pierwszego tłoczenia?

Oliwa z pierwszego tłoczenia, znana także jako oliwa extra virgin, to produkt uzyskiwany w wyniku mechanicznego tłoczenia świeżych oliwek. Jest to najbardziej ceniony rodzaj oliwy pod względem jakości, smaku oraz korzyści zdrowotnych. Proces jej produkcji nie obejmuje stosowania wysokich temperatur ani chemicznych rozpuszczalników, dzięki czemu oliwa zachowuje wszystkie naturalne aromaty i cenne wartości odżywcze.

Oprócz oliwy z pierwszego tłoczenia na rynku dostępne są również inne typy, takie jak oliwa virgin, oliwa z wytłoków oliwnych oraz oliwa rafinowana. Każdy z tych wariantów znacząco różni się nie tylko metodą produkcji, ale również właściwościami oraz zastosowaniami kulinarnymi.

Produkcja oliwy – kluczowe różnice

Oliwa z pierwszego tłoczenia (Extra Virgin)

Oliwa extra virgin powstaje wyłącznie za pomocą procesów mechanicznych. Ówczesna temperatura tłoczenia nie przekracza 27°C, co pozwala na zachowanie integralności tłuszczów i naturalnych związków bioaktywnych. Jej kwasowość nie może przekroczyć 0,8%, co oznacza bardzo niski poziom wolnych kwasów tłuszczowych – istotny wskaźnik wysokiej jakości.

Oliwa virgin

Ten typ również jest tłoczony mechanicznie, jednak dopuszcza się nieco wyższą kwasowość – do 2%. Oliwa virgin charakteryzuje się zbliżonym smakiem, jednak może być nieco mniej wyrazista niż jej „extra” odpowiednik i zawierać delikatnie bardziej wyczuwalne goryczki.

Oliwa rafinowana

W wypadku oliwy rafinowanej stosuje się procesy oczyszczania z wykorzystaniem wysokich temperatur oraz chemicznych rozpuszczalników. Rafinacja obniża poziom kwasów tłuszczowych, jednak prowadzi także do utraty walorów smakowych, aromatycznych oraz części składników odżywczych. Oliwa ta wykazuje się bardzo łagodnym, niemal neutralnym smakiem.

Oliwa z wytłoków oliwnych

Ta odmiana produkowana jest z pozostałości po tłoczeniu oliwek, czyli miksu pulpy, skórek i pestek. Aby wydobyć z nich tłuszcz, stosuje się chemiczne rozpuszczalniki. Otrzymany produkt jest następnie rafinowany. Taka oliwa często jest wzbogacana niewielką ilością oliwy virgin lub extra virgin w celu podniesienia walorów smakowych i kolorystycznych.

Właściwości smakowe i zapachowe

Intensywność i bogactwo aromatów

Oliwa z pierwszego tłoczenia wyróżnia się wyrazistym smakiem, często lekko pikantnym lub goryczkowym, co jest efektem obecności naturalnych przeciwutleniaczy i polifenoli. Można w niej wyczuć nuty trawy, ziół, owoców, a także delikatne cytrusowe akcenty.

Inne rodzaje oliwy, szczególnie te poddane rafinacji, są znacznie mniej aromatyczne i pozbawione charakterystycznych nut. Smak oliwy z wytłoków czy rafinowanej jest zwykle bardzo stonowany, przez co są one mniej pożądane do dań wymagających pełni smaku oliwy.

Przeznaczenie kulinarne

• Oliwa extra virgin – idealnie sprawdza się jako dodatek do sałatek, dressingów, na zimno oraz do krótkotrwałego smażenia na niewielkim ogniu.
• Oliwa virgin – do zastosowań podobnych, aczkolwiek jej smak może być mniej wyrazisty.
• Oliwa rafinowana – polecana do długotrwałego smażenia i pieczenia, gdzie mniej liczy się aromat, a bardziej odporność na wysokie temperatury.
• Oliwa z wytłoków – dedykowana przede wszystkim do smażenia i zastosowań przemysłowych.

Składniki odżywcze oraz korzyści zdrowotne

Bogactwo antyoksydantów

Oliwa z pierwszego tłoczenia jest wyjątkowo bogata w polifenole, tokoferole oraz fitosterole. To właśnie te związki nadają jej silne działanie antyoksydacyjne, które pomaga zwalczać wolne rodniki w organizmie i wspomaga ochronę komórek.

W wersji rafinowanej i z wytłoków poziom tych substancji jest znacznie niższy ze względu na procesy produkcyjne, które je usuwają.

Zawartość kwasów tłuszczowych

Zarówno oliwa extra virgin, virgin i rafinowana to źródła jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, szczególnie kwasu oleinowego, uznawanego za korzystny dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego.

Witaminy i mikroelementy

Najwyższą zawartość witaminy E i K posiada oliwa extra virgin. Wraz z procesem rafinacji ilość witamin znacząco się obniża, co sprawia, że tańsze oliwy tracą na wartości odżywczej.

Cena i dostępność

Różnice w kosztach

Oliwa z pierwszego tłoczenia bywa najdroższa ze względu na wymagający proces produkcji i wyższe koszty surowca. Oliwa rafinowana oraz z wytłoków oliwnych są tańsze, jednak ustępują jakości i walorom smakowym.

Oznaczenia na butelkach

Wybierając oliwę, warto zwracać uwagę na etykiety. Oznaczenia typu “extra virgin”, “virgin” lub “pomace” (z wytłoków) są zgodne z normami unijnymi i pomagają określić pochodzenie oraz jakość produktu.

Podsumowanie: która oliwa będzie najlepsza?

Najważniejsze różnice pomiędzy oliwą z pierwszego tłoczenia a innymi rodzajami dotyczą:

• sposobu produkcji,
• zawartości wartościowych składników,
• smaku,
• zastosowania w kuchni
  oraz ceny.

Jeśli zależy Ci na maksymalnych walorach zdrowotnych, głębokim aromacie oraz oryginalnym smaku – najlepszym wyborem będzie oliwa extra virgin. Gdy jednak preferujesz oliwę do smażenia lub szukasz ekonomicznego rozwiązania do codziennych zastosowań, oliwa rafinowana lub z wytłoków spełni swoje zadania.

Kluczowe jest, by dobierać rodzaj oliwy świadomie i zgodnie z potrzebami oraz upodobaniami kulinarnymi – dzięki temu będziesz mógł cieszyć się nie tylko znakomitym smakiem, ale i korzyściami zdrowotnymi płynącymi z tego naturalnego oleju.