Odmiany oliwek a smak oliwy – co warto wiedzieć kupując pierwszy raz
Oliwa z oliwek – produkt z tradycją
Oliwa z oliwek od wieków stanowi nieodłączną część kuchni śródziemnomorskiej. W ostatnich latach również w Polsce zyskuje coraz większą popularność, nie tylko wśród miłośników zdrowego stylu życia, ale także smakoszy i kucharzy-amatorów. Jeśli po raz pierwszy zamierzasz kupić dobrej jakości oliwę, warto wiedzieć, że to nie tylko jednorodny produkt – różne odmiany oliwek nadają oliwie konkretne cechy smakowe, aromaty i właściwości. Poniższy poradnik pomoże Ci podjąć świadomą decyzję podczas zakupów.
Jak powstaje oliwa z oliwek?
Oliwa otrzymywana jest przez tłoczenie świeżych oliwek. Najwyższej jakości oliwa typu extra virgin powstaje podczas pierwszego tłoczenia na zimno. Proces produkcji, stopień dojrzałości owoców, a przede wszystkim ich odmiana mają kluczowy wpływ na finalny smak i właściwości oliwy.
Odmiany oliwek – najważniejsze różnice
Na świecie uprawia się ponad 1000 różnych odmian oliwek, jednak zaledwie kilkanaście z nich wykorzystuje się na szeroką skalę do produkcji oliwy. Warto poznać najpopularniejsze z nich oraz ich wpływ na profil aromatyczno-smakowy oliwy.
Arbequina
- Pochodzenie: Katalonia, Hiszpania
- Profil smakowy: Bardzo delikatna, lekko owocowa, z nutą masła i migdałów. Pozbawiona goryczy i ostrości.
- Zalecane zastosowanie: Świetna do surowych warzyw, sałatek, a także delikatnych ryb.
Picual
- Pochodzenie: Andaluzja, Hiszpania
- Profil smakowy: Wyrazista, intensywna, z charakterystyczną nutą zielonych owoców, pomidora, czasem lekko pikantna i goryczkowa.
- Zalecane zastosowanie: Idealna do dań mięsnych, grillowanych warzyw i potraw na ciepło.
Koroneiki
- Pochodzenie: Grecja
- Profil smakowy: Wyraźnie ziołowa, świeża, lekko pikantna, z nutami trawy i zielonych jabłek.
- Zalecane zastosowanie: Doskonała do greckich sałatek, serów typu feta czy pieczonych warzyw.
Frantoio
- Pochodzenie: Toskania, Włochy
- Profil smakowy: Bogata, zbalansowana, o lekko pikantnym finiszu, z akcentami ziół i zielonego jabłka.
- Zalecane zastosowanie: Uniwersalna – sprawdzi się zarówno do dań na zimno, jak i do gotowania.
Leccino
- Pochodzenie: Włochy, głównie Toskania i Umbrii
- Profil smakowy: Delikatna, lekko owocowa, mniej wyczuwalna ostrość i goryczka.
- Zalecane zastosowanie: Dobrze komponuje się z jasnymi mięsami, rybami oraz sałatkami.
Cechy, które warto rozumieć przed zakupem oliwy
Kolor – czy ma znaczenie?
Wbrew pozorom barwa oliwy nie świadczy o jej jakości! Może się różnić od intensywnie zielonej po złocistożółtą, w zależności od odmiany oliwek i momentu ich zbioru. Nie sugeruj się kolorem podczas wyboru – najważniejszy jest smak i aromat.
Smak, goryczka i pikantność
Dobrej jakości oliwa extra virgin powinna wyróżniać się delikatną goryczką i pikantnością – to świadczy o obecności cennych polifenoli, korzystnych dla zdrowia. Różne odmiany oliwek nadają oliwie własny charakter, dlatego warto próbować kilku typów, aby znaleźć ten ulubiony.
Jak odczytywać etykiety oliwy?
Przy pierwszym zakupie oliwy stajesz przed półką pełną butelek z różnymi napisami. Na co zwrócić uwagę?
Extra virgin – najważniejszy znacznik jakości
Termin “extra virgin” oznacza najwyższą klasę oliwy, uzyskanej wyłącznie mechanicznie, bez użycia wysokiej temperatury. Taka oliwa cechuje się niższą kwasowością (do 0,8%) i świeżym, naturalnym smakiem.
Pochodzenie i monovarietalność
Dobre oleje często na etykiecie wskazują, z jakiej odmiany oliwek powstały. Jeśli widzisz słowa takie jak “Picual”, “Koroneiki” czy “Arbequina”, to znak, że producent podkreśla unikalność konkretnego szczepu. Oliwy mieszane (cuvée, blend) także mają swoje walory – są kreowane tak, aby balansować smak i aromat.
Zbiory i data ważności
Świeżość ma znaczenie! Najlepiej wybieraj oliwy z aktualnego lub ubiegłego sezonu zbiorów. Staraj się unikać oliwy butelkowanej dawno temu, ponieważ z czasem traci ona swoje walory sensoryczne.
Oliwa na pierwszy raz – praktyczne wskazówki zakupowe
Gdzie kupować?
Wybierając oliwę po raz pierwszy, najlepiej zrobić to w sklepie specjalistycznym, delikatesach lub zamówić produkt bezpośrednio od wytwórcy z regionów śródziemnomorskich. Na początek polecamy zakup mniejszej butelki – pozwoli to na “testowanie” różnych odmian i znalezienie własnych preferencji.
Przechowywanie ma znaczenie
Oliwa jest produktem wrażliwym na światło, tlen i temperaturę. Przechowuj ją w ciemnej butelce, najlepiej w chłodnym, zacienionym miejscu. Dzięki temu dłużej zachowa świeżość, smak i aromat.
Podsumowanie
Różnorodność odmian oliwek sprawia, że świat oliwy z oliwek to prawdziwa skarbnica smaków. Decydując się na pierwszy zakup, zwróć uwagę na odmianę, świeżość oraz sposób produkcji oliwy. Degustuj różne typy, czytaj etykiety i stopniowo odkrywaj, która odmiana najlepiej trafia w Twój gust. Oliwa wysokiej jakości wynagrodzi Twój wysiłek – zarówno w kuchni, jak i na stole serwowanym gościom.