Oliwa z oliwek a terminy przydatności – co warto wiedzieć przed zakupem?
Czym jest oliwa z oliwek?
Oliwa z oliwek to jeden z podstawowych składników kuchni śródziemnomorskiej, ceniona za niezwykły smak, aromat oraz prozdrowotne właściwości. Pozyskiwana jest z owoców drzewa oliwnego (Olea europaea) i występuje w kilku typach, z których najpopularniejsza jest Extra Virgin Olive Oil – oliwa z pierwszego tłoczenia.
Jej wartości odżywcze i walory smakowe czynią ją niezastąpioną zarówno do spożycia na zimno, jak i jako dodatek do potraw na ciepło. Jednak, jak każdy tłuszcz pochodzenia roślinnego, oliwa z oliwek podlega procesom starzenia, dlatego bardzo istotne jest zwracanie uwagi na termin przydatności do spożycia oraz na właściwe warunki przechowywania.
Rodzaje dat na opakowaniach oliwy z oliwek
Na butelkach i puszkach z oliwą znajdziesz różne oznaczenia, które mogą wprowadzić pewne zamieszanie. Najważniejsze z nich to:
Data produkcji
Rzadziej spotykana na detalicznym rynku, częściej na etykietach przeznaczonych na eksport lub na większych opakowaniach. Wskazuje, kiedy oliwa została wyprodukowana. Im krótszy czas od produkcji do zakupu, tym świeższy i pełniejszy będzie jej smak oraz aromat.
Data minimalnej trwałości (“najlepiej spożyć przed”)
Najczęściej spotykana jako “najlepiej spożyć przed” lub „best before”. Wskazuje termin, do którego producent gwarantuje najlepszą jakość oliwy, pod warunkiem właściwego jej przechowywania. Po tej dacie oliwa wciąż może nadawać się do konsumpcji, ale jej smak oraz wartości odżywcze mogą być już obniżone.
Data przydatności do spożycia
Nieco rzadziej pojawia się na oliwie ten typ oznaczenia. „Należy spożyć do” oznacza, że po tej dacie nie powinniśmy już korzystać z produktu.
Jak długo oliwa zachowuje świeżość?
Świeżo tłoczona oliwa
Najwyższej jakości oliwa extra virgin, tłoczona na zimno, powinna zachować swoje właściwości przez około 18–24 miesiące od momentu wyprodukowania, jeśli jest przechowywana w odpowiednich warunkach.
Czynniki wpływające na trwałość oliwy
- Temperatura przechowywania: Najlepiej przechowywać oliwę w temperaturze 12–20°C
- Światło: Oliwa jest wrażliwa na światło, dlatego najlepiej wybierać opakowania z ciemnego szkła lub puszki
- Dostęp powietrza: Po otwarciu butelki oliwa zaczyna się utleniać, co przyspiesza jej starzenie. Dobrze jest ją szczelnie zamykać po każdym użyciu.
Jak rozpoznać świeżą oliwę z oliwek?
Kupując oliwę, zwróć uwagę na kilka istotnych szczegółów:
Opakowanie
Wybieraj butelki z ciemnego szkła lub metalowe puszki, które chronią przed światłem i spowalniają proces utleniania.
Data zbioru i produkcji
Im krótszy czas od zbioru i tłoczenia do momentu zakupu, tym lepiej dla jakości oliwy. Warto szukać daty zbioru („harvested on”, „olio di raccolta”) – taka informacja świadczy najczęściej o wysokiej jakości produktu.
Certyfikaty jakości
Oliwy z oznaczeniem D.O.P (Denominazione di Origine Protetta) lub PDO (Protected Designation of Origin) są poddane dodatkowym kontrolom, które gwarantują autentyczność i przestrzeganie procesów produkcji.
Czy można używać oliwy po upływie terminu minimalnej trwałości?
Ocena organoleptyczna
Oliwa po upływie terminu minimalnej trwałości nie musi być od razu wyrzucona. Przed użyciem sprawdź jej smak i zapach. Jeśli jest gorzka, zjełczała lub ma nieprzyjemny, ostry aromat, lepiej z niej zrezygnować.
Bezpieczeństwo zdrowotne
Nieświeża oliwa traci swoje właściwości zdrowotne i smakowe, może mieć też drażniący wpływ na układ trawienny. Właściwe rozpoznanie jej stanu jest zatem bardzo ważne.
Praktyczne porady podczas zakupów oliwy z oliwek
Gdzie kupować oliwę?
Oliwę warto kupować w renomowanych sklepach i sprawdzonych supermarketach, gdzie produkty mają dużą rotację i nie zalegają na półkach przez długie miesiące. Warto sięgać po mniejsze opakowania, ponieważ szybciej je zużyjesz i zachowają świeżość.
Na co jeszcze zwracać uwagę?
- Pochodzenie oliwy: Najlepsze oliwy pochodzą z krajów śródziemnomorskich takich jak Włochy, Hiszpania czy Grecja.
- Skład: Na etykiecie powinna znajdować się informacja, że jest to oliwa z pierwszego tłoczenia z oliwek, a nie mieszanka różnych olejów.
- Cena: Dobrej jakości oliwa nie może być bardzo tania – łatwiej wtedy o oszustwo lub gorszą jakość.
Jak przechowywać oliwę po zakupie?
- Trzymaj ją w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu (szafka kuchenna, spiżarnia)
- Po każdym użyciu zamykaj szczelnie opakowanie
- Unikaj przechowywania nad kuchenką lub przy oknie
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to produkt wyjątkowy, ale również delikatny. Zwracając uwagę na terminy przydatności oraz warunki przechowywania, zadbasz o jej najwyższą jakość na swoim stole. Przed zakupem sprawdzaj etykiety, wybieraj świeże i certyfikowane produkty, a dzięki kilku prostym zasadom zachowasz smak i zdrowotne korzyści płynące z oliwy z oliwek na dłużej. Smacznego i zdrowego gotowania!