Oliwa z oliwek – co decyduje o jakości produktu na półce sklepowej
Czym jest oliwa z oliwek – podstawowe informacje
Oliwa z oliwek to nieodzowny element kuchni śródziemnomorskiej, ceniony zarówno za wyjątkowy smak, jak i liczne korzyści zdrowotne. Prócz kulinarnej uniwersalności, zaliczana jest do tzw. superfoods, które wspierają organizm dzięki wysokiej zawartości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin oraz antyoksydantów. Jednak, przechadzając się między sklepowymi półkami, łatwo można zauważyć, jak wiele różnorodnych oliw możemy spotkać. Od czego zależy jakość tego produktu i jak nie dać się zwieść chwytliwym etykietom?
Rodzaje oliwy z oliwek – co znajdziemy w sklepach
Extra Virgin – najwyższa półka jakości
Oliwa extra virgin (z pierwszego tłoczenia na zimno) to produkt najwyższej jakości. Otrzymywana jest wyłącznie mechanicznie bez użycia wysokiej temperatury czy chemikaliów. Taki proces pozwala zachować maksymalną ilość składników odżywczych, naturalny smak i aromat oliwek. Zgodnie z normami, jej kwasowość nie powinna przekraczać 0,8%.
Virgin i Pure – kompromisy w jakości
Virgin olive oil powstaje również wyłącznie mechanicznie, lecz cechuje się wyższą kwasowością (powyżej 0,8%). Z kolei oliwy oznaczone jako „Pure” czy po prostu „Olive oil” to najczęściej mieszanki oliwy rafinowanej z niewielką domieszką oliwy extra virgin, przez co tracą część walorów zdrowotnych i smakowych, a ich cena jest zwykle niższa.
Pomace – oliwa niskiej jakości
Oliwa z wytłoczyn, oznaczana jako „olive pomace oil”, wytwarzana jest z pozostałości po tłoczeniu oliwy extra virgin. Pozyskiwana przy użyciu rozpuszczalników chemicznych, nie jest polecana do spożycia na zimno, a jej wartość odżywcza i smak są zdecydowanie niższe.
Skąd pochodzi dobra oliwa? Znaczenie regionu i odmiany
Wybierając oliwę, warto zwracać uwagę na kraj oraz region produkcji. Najbardziej cenione produkty pochodzą z Włoch, Grecji, Hiszpanii czy Portugalii, ale równie dobre oliwy znajdziemy w Chorwacji, Francji, a nawet w Polsce. Istotna jest także odmiana użytych oliwek – różne gatunki dają odmienne nuty smakowe i poziomy goryczy czy pikantności. Unikaj produktów o nieokreślonym pochodzeniu (np. „oliwa z krajów Unii Europejskiej”), gdyż to znacznie utrudnia identyfikację jakości i świeżości surowca.
Oznaczenia na etykietach – jak je czytać?
Certyfikaty i znaki jakości
Warto zwrócić uwagę na oznaczenia takie jak DOP (Denominazione di Origine Protetta – chroniona nazwa pochodzenia), PGI (Protected Geographical Indication – chronione oznaczenie geograficzne) czy BIO. Są to gwarancje wysokich standardów produkcji, kontroli upraw, a często również tradycyjnych metod tłoczenia.
Informacje o procesie tłoczenia i dacie zbioru
Kluczową rolę odgrywa sposób tłoczenia (najlepiej na zimno) oraz informacja o dacie zbioru lub butelkowania. Świeżość oliwy ma ogromne znaczenie – im młodsza, tym intensywniejszy smak i mocniejsze działanie prozdrowotne.
Składniki decydujące o jakości oliwy
Kwasowość
To najważniejszy wskaźnik techniczny używany w ocenie oliwy. Im niższa kwasowość, tym lepiej – dla oliwy extra virgin nie powinna przekraczać 0,8%, a dla virgin – 2%. Kwasowość wpływa zarówno na smak, jak i trwałość produktu.
Zawartość polifenoli
Polifenole są naturalnymi przeciwutleniaczami obecnymi w oliwie z oliwek. Im ich więcej, tym lepsza jakość i silniejsze właściwości antyoksydacyjne. Największą zawartość notuje się w świeżych, certyfikowanych oliwach extra virgin.
Metody tłoczenia
Mechaniczne tłoczenie na zimno to klucz do zachowania wartości odżywczych oraz bogactwa smaku i aromatu. Oliwy tłoczone chemicznie lub rafinowane mają znacznie uboższy profil odżywczy.
Przechowywanie oliwy – jak zachować jej jakość po zakupie?
Oliwa z oliwek jest bardzo wrażliwa na światło, powietrze i wysokie temperatury. Dlatego najlepiej przechowywać ją w ciemnej, szczelnej butelce, w temperaturze pokojowej, z dala od źródeł ciepła. Po otwarciu należy spożyć ją w ciągu kilku miesięcy, aby w pełni cieszyć się jej smakiem i wartościami zdrowotnymi.
Czego unikać podczas zakupu oliwy z oliwek?
Uwagę powinny zwrócić:
- Bardzo niska cena – dobra oliwa extra virgin nie może kosztować tyle samo, co zwykły olej roślinny.
- Nieprzezroczyste etykiety – brak informacji o odmianie, miejscu pochodzenia lub roku zbioru może świadczyć o niższej jakości produktu.
- Etykiety typu „light” lub „pure” – sugerują rafinację, której rezultatem jest pozbawienie części cennych składników.
Test organoleptyczny – sprawdź smak i zapach
Po otwarciu spróbuj oliwy na surowo. Szlachetna oliwa będzie miała świeży, owocowy aromat, wyczuwalną goryczkę i odrobinę pikantności na końcu języka. Słodko-mdławość czy nieprzyjemny posmak świadczą o słabej jakości lub przeterminowaniu.
Podsumowanie – sztuka wyboru oliwy z oliwek
Decydując się na zakup oliwy z oliwek, warto zwrócić uwagę na kilka fundamentalnych kwestii: rodzaj, pochodzenie, sposób tłoczenia, certyfikaty oraz datę tłoczenia. Wybierajmy produkty extra virgin, najlepiej z oznaczeniem chronionej nazwy lub upraw ekologicznych, unikajmy tych o nieznanym składzie i zbyt niskiej cenie. Dzięki temu nasza kuchnia zyska na smaku, a my – na zdrowiu!