Oliwa z oliwek: czym różni się produkt z pierwszego tłoczenia
Czym dokładnie jest oliwa z oliwek?
Oliwa z oliwek to jeden z najstarszych tłuszczów roślinnych wykorzystywanych w kuchniach świata. Otrzymywana jest z owoców drzewa oliwnego (Olea europaea), a jej produkcja i jakość są ściśle regulowane. Od starożytnych czasów służyła nie tylko jako składnik potraw, lecz także w celach leczniczych i kosmetycznych.
Rodzaje oliwy z oliwek
Na sklepowych półkach bez trudu odnajdziesz różne rodzaje oliwy. Kluczowe znaczenie ma tutaj m.in. proces tłoczenia. Najważniejsze kategorie to:
- Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia (extra virgin i virgin)
- Oliwa rafinowana
- Oliwa z wytłoczyn oliwnych
Każda z nich charakteryzuje się inną jakością oraz właściwościami smakowymi. Skupmy się na produktach z pierwszego tłoczenia.
Oliwa z pierwszego tłoczenia – co ją wyróżnia?
Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia (extra virgin i virgin) powstaje bez udziału wysokiej temperatury oraz chemicznych rozpuszczalników. Kluczowa jest naturalność procesu – owoce oliwek są mechanicznie zgniatane, a olej oddzielany mechanicznie od miąższu.
Extra virgin – najwyższa jakość oliwy
Do najcenniejszych produktów zalicza się oliwę extra virgin, czyli oliwę najwyższej kategorii. Cechuje ją nie tylko wyjątkowy, bogaty smak, ale też bardzo niska kwasowość (poniżej 0,8%). W jej składzie zachowane są niemal wszystkie naturalne substancje bioaktywne, takie jak:
- Polifenole – silne przeciwutleniacze, chroniące organizm przed stresem oksydacyjnym
- Witaminy E i K
- Fitosterole – korzystnie wpływające na poziom cholesterolu
Oliwa ta charakteryzuje się intensywnym, lekko gorzkawym posmakiem oraz niekiedy pikantną nutą. Barwa zależy od odmiany oliwek, ale zazwyczaj to odcienie złocisto-zielone.
Virgin oil – czym się różni od extra virgin?
Oliwa virgin również pochodzi z pierwszego tłoczenia, lecz jej kwasowość jest nieco wyższa (do 2%), a smak mniej intensywny. Choć wciąż jest naturalnym produktem wysokiej jakości, zawiera nieco mniej antyoksydantów niż extra virgin.
Na czym polega proces pierwszego tłoczenia?
Proces pierwszego tłoczenia rozpoczyna się od zbioru świeżych oliwek. Następnie są one myte, rozdrabniane i poddawane tłoczeniu – najczęściej w temperaturze poniżej 27°C (tzw. tłoczenie na zimno). Najlepsze oliwy powstają w ciągu 24 godzin od zbioru owoców.
Podczas produkcji nie stosuje się chemicznych substancji ani wysokiej temperatury, co pozwala na zachowanie naturalnych walorów smakowych i zdrowotnych.
Pozostałe rodzaje oliwy – czym różnią się od tej z pierwszego tłoczenia?
Oliwa rafinowana
Otrzymywana jest z oliwy niższej jakości (zazwyczaj zbyt kwaśnej lub niewłaściwie przechowywanej), która następnie jest poddawana procesowi rafinacji. Rafinacja obejmuje oczyszczanie chemiczne oraz wysoką temperaturę, przez co znacznie obniża się zawartość korzystnych składników, a smak i aromat są niemal niewyczuwalne.
Oliwa z wytłoczyn oliwnych
To oliwa pozyskiwana z odpadów pozostałych po pierwszym tłoczeniu – wytłoków. Aby ją uzyskać, stosuje się rozpuszczalniki chemiczne i wysoką temperaturę. Jest to produkt przemysłowy, często wykorzystywany w gastronomii lub do celów technicznych.
Na co zwracać uwagę przy wyborze oliwy z oliwek?
Oznaczenia na etykiecie
Kupując oliwę, zawsze czytaj etykiety. Szczególnie zwróć uwagę na:
- Typ produktu: „Extra Virgin Olive Oil” lub „Oliwa z oliwek najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia”
- Kraj pochodzenia: najlepsze oliwy pochodzą m.in. z Włoch, Hiszpanii, Grecji
- Data zbioru i butelkowania
- Kwasowość – poniżej 0,8% dla extra virgin
Przechowywanie
Oliwę extra virgin należy przechowywać w ciemnej butelce, z dala od światła i ciepła. Po otwarciu najlepiej zużyć ją w ciągu kilku miesięcy, by nie utraciła cennych właściwości.
Jak wykorzystać oliwę z pierwszego tłoczenia w kuchni?
Najlepiej na zimno
Oliwa extra virgin zachowuje swoje wartości przede wszystkim na zimno – jako dodatek do sałatek, pieczywa, serów czy gotowanych warzyw. Jej wyrazisty smak wzbogaca dania, a korzystne substancje działają prozdrowotnie.
Czy można na niej smażyć?
Chociaż oliwa extra virgin ma wyższy punkt dymienia niż wiele olejów roślinnych (ok. 180°C), najlepiej stosować ją do krótkiego podsmażania. Dłuższa obróbka cieplna może prowadzić do utraty składników bioaktywnych.
Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia – podsumowanie
Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia to prawdziwy skarb śródziemnomorskiej diety. Wyróżnia ją nie tylko wyjątkowy smak i aromat, ale także wysokie walory zdrowotne. Wybierając dobry produkt, zwracaj szczególną uwagę na oznaczenia i pochodzenie. Stosuj ją głównie na zimno, by w pełni skorzystać z jej dobroczynnego wpływu na organizm.
Regularne spożywanie wysokiej jakości oliwy extra virgin to inwestycja w zdrowie i urozmaicenie codziennego menu, a jej wszechstronne zastosowanie sprawia, że warto mieć ją zawsze w swojej kuchni.