Oliwa z oliwek – czym są polifenole i dlaczego są ważne?

Czym są polifenole?

Polifenole to organiczne związki chemiczne zaliczane do grupy naturalnych antyoksydantów. Występują one głównie w roślinach i pełnią ważną funkcję ochronną, chroniąc tkanki przed szkodliwym działaniem czynników środowiskowych, takich jak promieniowanie UV czy patogeny. W kontekście żywności, szczególnie warto zwrócić uwagę na oliwę z oliwek, która jest jednym z najbardziej skoncentrowanych źródeł aktywnych polifenoli.

Budowa chemiczna i klasyfikacja polifenoli

Polifenole to duża i zróżnicowana grupa związków, dzielących się m.in. na:

• Flawonoidy (np. kwercetyna, katechina)
• Fenolokwasy (np. kwas kawowy, kwas ferulowy)
• Lignany
• Stilbeny (np. resweratrol)

W przypadku oliwy z oliwek najistotniejsze są hydroksytyrozol, tyrozol i oleuropeina, odpowiadające za część unikalnego smaku i właściwości zdrowotnych tego produktu.

Jak polifenole trafiają do oliwy z oliwek?

Oliwa z oliwek ekstrahowana jest z owoców drzewa oliwnego. Zawartość polifenoli w jednym litrze oliwy jest uzależniona od kilku czynników, w tym odmiany oliwek, stopnia dojrzałości owoców, metod uprawy oraz technologii tłoczenia oleju.

Oliwa extra virgin – skarbnica polifenoli

Najwięcej antyoksydantów zachowuje oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno, czyli tzw. extra virgin. Wysoka temperatura podczas produkcji oraz procesy chemicznej rafinacji znacząco obniżają ilość tych korzystnych związków.

Wskazówka: Wybierając oliwę, zwracaj uwagę na opis na etykiecie. Najwięcej polifenoli znajduje się w świeżej, niefiltrowanej oliwie z napisem „extra virgin”.

Dlaczego polifenole są ważne dla zdrowia?

Właściwości antyoksydacyjne

Polifenole neutralizują wolne rodniki, czyli cząsteczki odpowiedzialne za uszkodzenia komórek. Ich nadmiar przyczynia się do procesów starzenia się organizmu i rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych – od miażdżycy po nowotwory.

Wsparcie dla układu sercowo-naczyniowego

Badania kliniczne wykazują, że regularne spożywanie oliwy z oliwek bogatej w polifenole obniża ryzyko chorób serca, takich jak nadciśnienie czy miażdżyca. Składniki te pomagają utrzymać elastyczność ścian naczyń krwionośnych oraz regulować poziom „złego” cholesterolu LDL.

Działanie przeciwzapalne

Hydroksytyrozol i inne polifenole ograniczają reakcje zapalne w organizmie, co przekłada się na niższe ryzyko rozwoju przewlekłych stanów zapalnych, również powiązanych z chorobami autoimmunologicznymi.

Ochrona przed nowotworami

Niektóre badania sugerują, że dieta bogata w polifenole może zmniejszać ryzyko wystąpienia niektórych typów raka, w tym jelita grubego czy piersi. Mechanizm ten związany jest z hamowaniem mutacji komórek i ochroną DNA.

Wsparcie dla układu nerwowego

Polifenole, działając ochronnie na układ nerwowy, pomagają przeciwdziałać powstawaniu choroby Alzheimera i Parkinsona. Wywierają korzystny wpływ na pamięć i ogólną wydolność umysłową.

Jak rozpoznać oliwę bogatą w polifenole?

Na co zwrócić uwagę przy zakupie?

• Kolor i smak: Oliwa z wysoką zawartością polifenoli jest bardziej intensywna w smaku (lekko gorzkawa, pikantna) i ma zielonkawy odcień.
• Kraj pochodzenia: Kraje o tradycyjnie wysokiej jakości produkcji oliwy (Hiszpania, Grecja, Włochy, Portugalia) często oferują oliwy z wysokim poziomem polifenoli.
• Rok zbioru: Świeża oliwa zawiera więcej aktywnych związków.
• Informacje na etykiecie: Niektóre marki podają zawartość polifenoli w mg/kg.

Warunki przechowywania

Polifenole są wrażliwe na światło i temperaturę. Oliwę z oliwek należy przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu, najlepiej w butelce z ciemnego szkła, aby zachować jej właściwości.

Jak włączyć oliwę z oliwek bogatą w polifenole do codziennej diety?

• Sosy, dressingi i sałatki – polewanie surowej oliwy bezpośrednio na warzywa to najlepszy sposób na zachowanie polifenoli.
• Spożywanie na zimno – unikanie długiego podgrzewania, gdyż wysoka temperatura obniża poziom aktywnych związków.
• Marynaty i pasty – oliwa wzbogaci smak marynat oraz past warzywnych, np. hummusu.

Podsumowanie

Polifenole zawarte w oliwie z oliwek odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia, szczególnie poprzez działanie antyoksydacyjne i wsparcie dla serca oraz układu nerwowego. Wybierając dobrej jakości oliwę z oliwek, zyskujemy nie tylko wyjątkowy smak, lecz także wszechstronne korzyści prozdrowotne. Regularne włączenie jej do diety to prosty krok w stronę lepszego samopoczucia i ochrony organizmu przed wieloma chorobami.