Oliwa z oliwek – czym się różni filtracja od niefiltrowanej i jak wybrać najlepszą opcję?
Oliwa z oliwek – królowa zdrowej kuchni
Oliwa z oliwek od wieków znajduje się w centrum kuchni śródziemnomorskiej i jest ceniona zarówno za wyjątkowe walory smakowe, jak i dobroczynny wpływ na zdrowie. Obecnie na sklepowych półkach znaleźć można wiele rodzajów oliwy – od zupełnie klarownych, przez lekko mętne, aż po wyraźnie osadzone, niefiltrowane produkty. Pojawia się więc kluczowe pytanie: czym filtracja różni oliwę od niefiltrowanej? Na którą wersję warto się zdecydować?
Filtracja oliwy z oliwek – na czym polega?
Filtracja to proces oczyszczania świeżo wytłoczonej oliwy z oliwek z drobnych cząsteczek miąższu, resztek skórek czy mikroskopijnych fragmentów pestek, które pozostały w płynie po tłoczeniu. Celem jest uzyskanie klarownej, jednolitej cieczy o delikatnym smaku i dłuższej trwałości.
Metody filtracji
- Filtry papierowe lub ziemia okrzemkowa – najczęściej wykorzystywane w dużych tłoczniach. Możliwość dokładnego usunięcia praktycznie wszystkich zawiesin.
- Odstawianie (sedimentacja) – polega na pozostawieniu oliwy na kilka dni lub tygodni, aby cząsteczki samoczynnie opadły na dno, po czym zlewa się z góry klarowną oliwę.
- Filtry naturalne – np. z naturalnych tkanin, stosowane często przez małych producentów, co nadaje dodatkowo lokalnego charakteru.
Filtracja nie jest procesem szkodliwym, jednak zmienia właściwości smakowe i użytkowe oliwy.
Cechy oliwy filtrowanej i niefiltrowanej
Wybór między oliwą filtrowaną a niefiltrowaną zależy od kilku czynników: przeznaczenia, oczekiwanych walorów smakowych oraz trwałości produktu.
Oliwa filtrowana – zalety i wady
Zalety:
- Dłuższy okres trwałości – oczyszczenie z zawiesin sprawia, że oliwa nie psuje się tak szybko, można ją przechowywać przez wiele miesięcy.
- Bardziej neutralny smak – łagodna, delikatna, pozbawiona goryczki, łatwo komponuje się z wieloma potrawami.
- Klarowność – oliwa jest przejrzysta, estetyczna, atrakcyjna wizualnie, często wybierana do sałatek czy pieczywa.
Wady:
- Uboższa w składniki roślinne – proces filtracji usuwa niektóre związki biologicznie czynne, choć nie wpływa bezpośrednio na zawartość tłuszczy czy polifenoli.
- Często mniej wyrazista – niektórym konsumentom może brakować pełni smaku i charakterystycznej “śliwki” i goryczki, typowej dla świeżych oliw.
Oliwa niefiltrowana – plusy i minusy
Zalety:
- Intensywny, świeży smak – bogactwo aromatów, mocno owocowa nuta, lekko pikantna i gorzka.
- Większa zawartość substancji aktywnych – drobinki miąższu i skórek to źródło dodatkowych przeciwutleniaczy i polifenoli.
- Naturalny charakter – wygląd lekko mętny, obecność osadu to znak, że oliwa jest świeża i mniej przetworzona.
Wady:
- Krótszy okres przydatności – obecności resztek miąższu może powodować szybsze jełczenie, dlatego warto ją spożyć w ciągu kilku miesięcy od produkcji.
- Opadający osad – niektórym przeszkadza mętność i gęstość, szczególnie w sosach lub na pieczywie.
Jak rozpoznać prawdziwą niefiltrowaną oliwę?
Na etykiecie szukaj oznaczeń typu:
- “olio extravergine non filtrato”
- “unfiltered”
- “niefiltrowana”
Często małe, rodzinne tłocznie wypuszczają niewielkie partie niefiltrowanej oliwy tylko w sezonie zbiorów (jesień–zima).
Znakiem rozpoznawczym niefiltrowanej oliwy jest wyraźny osad na dnie butelki, mętność oraz charakterystyczny, lekko zielono-żółty kolor.
Jak wybrać najlepszą oliwę z oliwek dla siebie?
Określ przeznaczenie
- Do sałatek, na zimno: niefiltrowana oliwa świetnie odda świeżość warzyw i wyraziście zaakcentuje smak potraw.
- Do smażenia czy pieczenia: tu lepiej sprawdzi się filtrowana wersja, ponieważ jest bardziej neutralna i mniej podatna na szybkie pogorszenie się jakości pod wpływem temperatury.
Zwróć uwagę na jakość
- Sprawdzaj kraj i region pochodzenia, najlepiej oliwy z oznaczeniem D.O.P. lub I.G.P. (chronione pochodzenie geograficzne).
- Datę produkcji i zbioru – im młodsza, tym bardziej wyrazisty i bogaty smak, szczególnie w przypadku niefiltrowanych oliw.
- Kwasowość – najlepsze oliwy mają kwasowość poniżej 0,8 proc.
Rodzaj opakowania
Najlepsze oliwy sprzedawane są w zaciemnionych szklanych butelkach lub puszkach, które chronią przed światłem i degradacją wartości smakowych.
Którą oliwę wybrać? – Podsumowanie i rekomendacje
Nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi. Zastanów się, jak często używasz oliwy i do jakich dań ją stosujesz. Jeśli cenisz wyraziście owocowy smak, sięgnij po niefiltrowaną oliwę z pierwszego tłoczenia, zwłaszcza tuż po zbiorach. Pamiętaj jednak, że wymaga ona szybszego spożycia i odpowiedniego przechowywania (zawsze w ciemnym, chłodnym miejscu).
Jeśli doceniasz subtelny, uniwersalny smak, oliwa filtrowana będzie “bezpieczniejszą” opcją, idealną na co dzień. Bez względu na wybór zwracaj uwagę na świeżość produktu i renomę producenta. Dobra oliwa, używana z umiarem, to prawdziwy skarb w kuchni – zarówno dla zdrowia, jak i dla zmysłów.
Warto eksperymentować, próbować różnych gatunków, poznawać oliwy pochodzące z różnych regionów. Tylko wtedy odkryjesz swoje własne, ulubione smaki i dowiesz się, która wersja najlepiej pasuje do Twojego stylu gotowania!