Oliwa z oliwek dla początkujących: Najważniejsze informacje
Co to jest oliwa z oliwek?
Oliwa z oliwek to olej roślinny tłoczony na zimno z owoców drzewa oliwnego. Od wieków jest ceniona w kuchni śródziemnomorskiej, jednak w ostatnich latach zdobywa coraz większą popularność na całym świecie ze względu na swoje liczne właściwości zdrowotne oraz wszechstronne zastosowanie. Czym tak naprawdę różni się oliwa z oliwek od innych olejów i co należy o niej wiedzieć, zanim sięgniemy po pierwszą butelkę?
Rodzaje oliwy z oliwek
Extra virgin (oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno)
To najbardziej ceniona odmiana oliwy, która powstaje w wyniku mechanicznego tłoczenia oliwek bez zastosowania wysokiej temperatury i chemicznych rozpuszczalników. Jej kwasowość nie przekracza 0,8%. Charakteryzuje się intensywnym smakiem i aromatem oraz wysoką zawartością naturalnych składników odżywczych.
Virgin (oliwa dziewicza)
Oliwa virgin również tłoczona jest na zimno, lecz jej kwasowość może być nieco wyższa (do 2%). Ma delikatniejszy smak niż extra virgin i sprawdzi się przy codziennym gotowaniu.
Refined (oliwa rafinowana)
Pozyskiwana w procesie chemicznym i pod wysoką temperaturą, posiada neutralny smak i zapach, a jej wartości odżywcze są niższe niż w przypadku oliw z pierwszego tłoczenia.
Pure/Olive Oil
Jest to mieszanka oliw rafinowanych oraz niewielkiej ilości oliwy virgin lub extra virgin. Taka oliwa ma łagodny smak i nadaje się głównie do smażenia, jednak nie posiada wielu cennych składników charakterystycznych dla oliw najwyższej jakości.
Jak wybrać dobrą oliwę z oliwek?
Czytaj etykiety i zwracaj uwagę na kraj pochodzenia
Wybierając oliwę z oliwek, dokładnie przyjrzyj się informacjom na etykiecie. Warto stawiać na produkty pochodzące z jednego kraju lub nawet regionu, które mają oznaczenia takie jak DOP (Denominazione d’Origine Protetta) czy PDO (Protected Designation of Origin).
Szukaj oliwy w ciemnych butelkach
Światło może znacząco pogorszyć jakość i smak oliwy, dlatego najlepsze produkty pakowane są w ciemne szklane butelki lub puszki. Unikaj oliwy sprzedawanej w przezroczystych pojemnikach.
Sprawdzaj datę ważności i datę zbioru
Dobrej oliwy nie powinno się długo przechowywać. Wybieraj butelki z jak najświeższą datą zbioru i tłoczenia.
Cena ma znaczenie
Oliwa z oliwek extra virgin to produkt wymagający, dlatego niska cena może świadczyć o niskiej jakości. Wybierając oliwę z niższej półki, ryzykujesz otrzymanie produktu zanieczyszczonego lub rozcieńczonego.
Właściwości zdrowotne oliwy z oliwek
Bogactwo kwasów tłuszczowych
Oliwa z oliwek jest jednym z najlepszych źródeł jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, szczególnie kwasu oleinowego. Zastępowanie tłuszczów nasyconych oliwą może pozytywnie wpływać na obniżenie poziomu złego cholesterolu (LDL), zmniejszając ryzyko chorób serca.
Źródło antyoksydantów
Polifenole i witamina E obecne w oliwie działają przeciwzapalnie oraz spowalniają procesy starzenia się organizmu. Przypisuje się im także działanie prewencyjne przeciw nowotworom.
Korzystny wpływ na układ trawienny
Oliwa z oliwek wspiera trawienie, łagodzi dolegliwości żołądkowe i wspomaga regenerację wątroby. Może także zapobiegać zaparciom.
Zastosowanie oliwy z oliwek w kuchni
Spożycie na zimno
Najwyższej jakości oliwa doskonale sprawdza się do sałatek, dressingów, hummusu czy jako dodatek do pieczywa. Jej wyrazisty smak podkreśla walory świeżych warzyw oraz serów.
Gotowanie i smażenie
Oliwa z oliwek, wbrew niektórym opiniom, nadaje się do umiarkowanego smażenia (temperatura dymienia oliwy extra virgin to ok. 180-210°C). Na oliwie virgin lub mieszanej można podsmażyć warzywa, duszone mięsa czy ryby, lecz warto unikać bardzo wysokich temperatur.
Pieczenie
Oliwa stanowi zdrową alternatywę dla tłuszczów zwierzęcych stosowanych do wypieków chleba i ciast. Dodaje wypiekom subtelnej wilgotności i wyjątkowego smaku.
Przechowywanie i trwałość
Jak przechowywać oliwę po otwarciu?
Oliwę z oliwek należy trzymać w chłodnym, ciemnym miejscu – najlepiej w szafce kuchennej lub spiżarni z dala od źródeł ciepła i światła. Po otwarciu butelki najlepiej spożyć oliwę w ciągu 3-6 miesięcy.
Czego unikać?
Nie przechowuj oliwy w lodówce, ponieważ niska temperatura może powodować mętnienie i zmianę konsystencji, choć nie wpłynie negatywnie na właściwości odżywcze. Wyjątkiem są okresy wyjątkowo wysokich temperatur, gdy lodówka jest jedynym chłodnym miejscem.
Najczęstsze pytania początkujących
Czy każda oliwa z oliwek jest zdrowa?
Najbardziej wartościowa pod względem zdrowotnym jest oliwa extra virgin. Oliwy rafinowane, pozbawione cennych substancji aktywnych poprzez procesy chemiczne, nie mają już takich właściwości.
Jak rozpoznać dobrej jakości oliwę?
Spójrz na kolor (od jasnozielonego po złocisty), przyjemny zapach świeżych oliwek, ziół, a nawet trawy czy jabłek. W smaku powinna być owocowa, lekko gorzka i pikantna – takie nuty to dowód na obecność zdrowych polifenoli.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to prawdziwy skarb śródziemnomorskiej diety. Potrafi wzbogacić smak potraw, ale też dostarcza wielu korzystnych dla zdrowia składników. Wybieraj jakość, czytaj etykiety i korzystaj z oliwy nie tylko w klasycznych daniach, ale także eksperymentując w kuchni. To najlepszy sposób na rozpoczęcie przygody z tym wyjątkowym tłuszczem roślinnym!