Oliwa z oliwek – jakie są jej rodzaje i co oznaczają poszczególne nazwy na opakowaniach?
Czym jest oliwa z oliwek i dlaczego warto po nią sięgać?
Oliwa z oliwek to olej roślinny tłoczony z owoców drzewa oliwnego, znany i ceniony w krajach śródziemnomorskich już od tysięcy lat. Stanowi podstawę diety śródziemnomorskiej i jest doceniana za liczne korzyści zdrowotne. Zawiera zdrowe tłuszcze jednonienasycone, bogata jest w antyoksydanty, kwasy omega-3 oraz witaminy, m.in. witaminę E.
Na sklepowych półkach można znaleźć wiele rodzajów oliwy z różnymi oznaczeniami, które dla laika mogą być trudne do rozszyfrowania. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym się różnią poszczególne rodzaje oliwy i czego szukać na etykiecie, by dokonać świadomego wyboru.
Podstawowe rodzaje oliwy z oliwek
Wśród produktów pochodzących z oliwek wyróżnia się kilka głównych kategorii:
Oliwa z oliwek extra vergine (extra virgin olive oil)
To najwyższy standard jakości. Oliwa z oliwek extra vergine powstaje w wyniku mechanicznego tłoczenia na zimno – bez użycia chemikaliów czy wysokiej temperatury. Charakteryzuje się niską kwasowością (do 0,8%), wyrazistym smakiem i aromatem. Zachowuje najwięcej cennych składników odżywczych. Jest ceniona zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce.
Oliwa z oliwek virgin (virgin olive oil)
Podobnie jak „extra vergine”, także ta oliwa jest tłoczona mechanicznie, jednak jej kwasowość może być nieco wyższa (do 2%). Smak i aromat są mniej intensywne, a walory zdrowotne wciąż bardzo dobre. Oliwa virgin bywa jednak rzadziej spotykana w sklepach w Polsce.
Oliwa z oliwek (pure, refined, light)
Oliwa oznaczana po prostu jako „oliwa z oliwek” (lub „pure”, „refined”/ „rafinowana”) jest produktem powstałym w wyniku rafinacji – czyli oczyszczania chemicznego i/lub z zastosowaniem wysokiej temperatury. Często jest mieszanką oliwy rafinowanej i niewielkiej ilości oliwy virgin lub extra vergine, by poprawić smak. Ma neutralny smak, wyższą kwasowość i mniej składników odżywczych.
Oliwa z wytłoczyn oliwek (pomace olive oil)
Oliwa pomace powstaje poprzez wtórne wyciskanie pulpy z oliwek, często przy użyciu rozpuszczalników chemicznych. Następnie jest ona rafinowana i mieszana z niewielką ilością wysokiej jakości oliwy. Typowa do celów przemysłowych oraz do smażenia na głębokim tłuszczu, rzadko polecana do stosowania na zimno.
Oznaczenia na etykietach oliwy – jak je czytać?
Sklepy oferują szeroki wybór oliwy, często importowanej z różnych krajów basenu Morza Śródziemnego. Na butelkach możemy znaleźć różne oznaczenia, które warto rozszyfrować, by wybrać produkt najlepszy dla naszych potrzeb.
„Extra Virgin” i „Virgin” – co dokładnie oznaczają?
Extra Virgin Olive Oil to oliwa najwyższej klasy, tłoczona na zimno, z pierwszego tłoczenia i o niskiej kwasowości. Jest najbardziej naturalna, zachowuje smak i wartości odżywcze. Virgin Olive Oil to również oliwa tłoczona mechanicznie, ale o wyższej kwasowości, z nieco mniej intensywnym smakiem.
„Refined” – oliwa rafinowana
Jeśli na etykiecie widnieje określenie „refined” lub „oliwa z oliwek”, oznacza to, że produkt został oczyszczony chemicznie. Taka oliwa ma neutralny zapach i smak, a składniki odżywcze zostały w części utracone w procesie technologicznych. Może być stosowana do smażenia i gotowania.
„Pomace” – olej z wytłoczyn oliwnych
Olej określany jako „pomace” (z wytłoczyn oliwnych) to produkt pochodzący z procesu ekstrakcji pulpy, a więc najniższej jakości. Lepiej unikać jej spożywania w formie surowej czy do sałatek.
Kwasowość oliwy
Na etykiecie można znaleźć informację o poziomie kwasowości, która jest kluczowym wskaźnikiem jakości:
- Extra virgin: do 0,8%
- Virgin: do 2%
- Rafinowana: powyżej 2%
Im niższa kwasowość, tym produkt wyższej klasy.
Oznaczenia geograficzne – DOP, IGP
Wysokogatunkowe oliwy bardzo często oznaczane są certyfikatami geograficznymi:
- DOP (Denominazione di Origine Protetta) – Chroniona Nazwa Pochodzenia, gwarantująca pochodzenie oliwy z określonego regionu.
- IGP (Indicazione Geografica Protetta) – Chronione Oznaczenie Geograficzne, z nieco mniej rygorystycznymi normami.
Takie produkty charakteryzują się unikalnym bukietem smaków i aromatów związanych z terroir danego regionu.
Jak wybrać dobrą oliwę z oliwek?
Czego szukać na etykiecie?
Kupując oliwę, warto zwrócić uwagę na:
- Rodzaj (najlepiej extra virgin)
- Kwasowość (jak najniższa)
- Kraj pochodzenia i typ butelki (ciemne szkło chroni przed utlenianiem)
- Data zbioru/produkcji (im świeższa, tym lepiej)
- Certyfikaty (np. DOP, IGP)
Sposób przechowywania
Oliwę najlepiej przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu, z dala od źródeł ciepła i światła, co pozwoli dłużej zachować jej walory smakowe i zdrowotne.
Zastosowanie oliwy z oliwek w kuchni
- Extra virgin: idealna na zimno, do sałatek, sosów czy pieczywa.
- Virgin: do duszenia, marynat, lekkiego podsmażania.
- Rafinowana i pomace: do smażenia, pieczenia i zastosowań przemysłowych.
Podsumowanie
Wybierając oliwę z oliwek, warto zwracać uwagę na oznaczenia na etykietach – to one informują o jakości produktu i jego przeznaczeniu kulinarnym. Największe walory zdrowotne i smakowe oferuje oliwa extra virgin. Przeczytaj uważnie etykietę i wybieraj produkty z renomowanych gospodarstw, które dbają o jakość od zbiorów po butelkowanie. Dzięki temu Twoje potrawy nie tylko będą pyszne, ale i zdrowe!