Oliwa z oliwek klasyczna czy extra virgin – czym się różnią i którą wybrać?
Oliwa z oliwek – klasyczna czy extra virgin?
Oliwa z oliwek to nie tylko podstawowy składnik kuchni śródziemnomorskiej, ale i produkt spotykany coraz częściej także w polskich domach. Na sklepowych półkach znajdziemy wiele rodzajów oliw, z czego najpopularniejsze są właśnie klasyczna i extra virgin (z pierwszego tłoczenia na zimno). Wiele osób zastanawia się jednak, która wersja jest lepsza, do czego ją stosować i jak je od siebie odróżnić. W tym artykule wyjaśniamy, czym konkretnie różnią się oba rodzaje oliwy i podpowiadamy, na co zwrócić uwagę podczas zakupów.
Podstawowe różnice między oliwą extra virgin a klasyczną
Proces produkcji
Oliwa extra virgin (extra vergine, z pierwszego tłoczenia) powstaje podczas pierwszego tłoczenia świeżych oliwek – wyłącznie na zimno, czyli w temperaturze nieprzekraczającej 27°C. Takie tłoczenie nie wykorzystuje żadnych dodatkowych środków chemicznych, a jedynie mechaniczne wyciskanie soku z oliwek. Efektem jest oliwa najwyższej jakości, bogata w aromaty, smaki i cenne składniki odżywcze.
Oliwa klasyczna, znana także jako „pure” czy „light”, to produkt powstały na bazie rafinowanej oliwy z oliwek. Oznacza to, że po wstępnym tłoczeniu oliwki są poddawane procesom oczyszczania, m.in. poprzez działanie wysokiej temperatury i środków chemicznych. W rezultacie uzyskujemy neutralną w smaku i mniej wartościową pod względem odżywczym oliwę.
Smak i aromat
Oliwa z pierwszego tłoczenia cechuje się wyrazistym, nierzadko lekko pikantnym smakiem i intensywnym zapachem, który bywa porównywany do świeżo skoszonej trawy lub zielonych jabłek. Natomiast oliwa klasyczna jest znacznie delikatniejsza, bardziej neutralna i pozbawiona charakterystycznego aromatu.
Wartość odżywcza
Oliwa extra virgin zawiera więcej polifenoli (naturalnych przeciwutleniaczy), witamin (szczególnie E i K) oraz jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. W procesie rafinacji, czyli produkcji oliwy klasycznej, wiele tych cennych składników niestety zostaje utraconych.
Kwasowość
To jeden z głównych wskaźników jakości oliwy. Extra virgin może mieć maksymalnie 0,8% wolnych kwasów tłuszczowych, co potwierdza jej świeżość i brak wad smakowych. Oliwa klasyczna charakteryzuje się wyższą kwasowością (powyżej 1%), a jej profil smakowy jest znacznie mniej złożony.
Zastosowanie w kuchni – do czego używać różnych rodzajów oliwy?
Oliwa extra virgin
Oliwa extra virgin doskonale nadaje się jako dressing do sałatek, dodatek do pieczywa, świeżych warzyw, marynat i do polania gotowych dań, np. makaronów czy grzanek. To właśnie w takiej postaci zachowuje swój unikalny smak i najwięcej cennych składników. Warto jednak mieć świadomość, że nie jest to najlepszy wybór do smażenia w wysokich temperaturach – jej punkt dymienia jest niższy (ok. 180°C), przez co zawarte w niej wartości odżywcze szybciej ulegają rozpadowi.
Oliwa klasyczna
Jeśli zależy Ci na neutralnym smaku oraz wyższej odporności na podgrzewanie, wybierz oliwę klasyczną – jest znacznie bardziej odporna na działanie wysokiej temperatury (jej punkt dymienia przekracza 200°C). To odpowiedni tłuszcz do smażenia, duszenia oraz pieczenia. Choć traci na aromacie, nie zmieni smaku potrawy i nada jej odpowiednią konsystencję.
Jak wybrać dobrą oliwę? Kluczowe wskazówki zakupowe
Analiza etykiety
Zwracaj uwagę na informacje typu „extra virgin” lub „virgin” – te najszlachetniejsze produkty muszą być wyprodukowane metodami mechanicznymi i posiadać niską kwasowość. Unikaj produktów określanych jako „oliwa z wytłoczyn” lub „pomace” – to oliwy najniższej jakości.
Kraj pochodzenia i certyfikaty
Warto wybierać oliwy z regionów słynących z produkcji wysokogatunkowych oliw, np. z Włoch, Hiszpanii, Grecji czy Portugalii. Cennym atutem są europejskie certyfikaty pochodzenia (np. DOP, IGP), które świadczą o autentyczności produktu.
Opakowanie
Najlepiej kupować oliwę w ciemnych, szklanych butelkach chroniących przed światłem. Plastikowe pojemniki szybciej pozwalają nautlenienie, co obniża jakość produktu.
Cena – czy zawsze płaci się za jakość?
Oliwa extra virgin jest wyraźnie droższa niż klasyczna, ale zazwyczaj idzie za tym autentyczna, wyczuwalna różnica w smaku oraz zawartości składników odżywczych. Zbyt niska cena powinna wzbudzić podejrzenia – dobra oliwa, powstała tylko z tłoczenia na zimno, nie może być tania ze względu na koszty uprawy i produkcji.
Którą oliwę wybrać?
Oliwa extra virgin to propozycja dla tych, którzy cenią intensywny smak, aromat i chcą korzystać z wyjątkowych właściwości zdrowotnych. Jest niezastąpiona na zimno: do sałatek, pieczywa czy makaronów.
Oliwa klasyczna sprawdzi się jako uniwersalny tłuszcz do smażenia i pieczenia – tam, gdzie ważniejsza jest odporność na temperaturę niż wyrazisty smak.
Warto mieć w kuchni oba rodzaje oliwy z oliwek, by móc w pełni korzystać z ich zalet.
Podsumowanie
Oliwa extra virgin i klasyczna różnią się procesem produkcji, smakiem, wartością odżywczą oraz przeznaczeniem kulinarnym. Decydując się na zakup, kieruj się przede wszystkim planowanym zastosowaniem oraz jakością produktu. Niezależnie od wyboru, oliwa z oliwek to wartościowy składnik diety, który wzbogaci każdą kuchnię – zawsze jednak warto sięgać po produkty od sprawdzonych dostawców.