Oliwa z oliwek na świecie – ciekawostki i nieznane fakty

Skąd pochodzi oliwa z oliwek?

Oliwa z oliwek zaliczana jest do najstarszych i najbardziej cenionych tłuszczów roślinnych. Jej historia sięga aż 6000 lat wstecz, a najwcześniejsze ślady uprawy drzew oliwnych odkryto na terenie dzisiejszej Grecji, Turcji oraz Syrii. Starożytne cywilizacje Morza Śródziemnego – Egipcjanie, Grecy, Rzymianie – nie tylko wykorzystywały oliwę do gotowania, lecz także do pielęgnacji skóry czy rytuałów religijnych.

Drzewo oliwne – symbol i fenomen natury

Drzewo oliwne urosło do rangi symbolu pokoju, mądrości i długowieczności. Przykładem jest oliwka Vouves na Krecie, która liczy sobie ponad 3000 lat i wciąż rodzi owoce! To właśnie niezwykła odporność tych drzew na trudne warunki glebowe i klimatyczne sprawiła, że rozprzestrzeniły się po całym świecie.

Największe regiony produkcji oliwy z oliwek

Które kraje produkują najwięcej oliwy?

Obecnie ponad 95% światowej oliwy z oliwek pochodzi z krajów leżących wokół basenu Morza Śródziemnego. Liderami są:

• Hiszpania – światowy gigant, odpowiadający aż za ponad 40% produkcji.
• Włochy – słynące z różnorodności odmian i najwyższej jakości oliw z regionów takich jak Toskania czy Apulia.
• Grecja – znana z oliw o bogatym smaku i aromacie.
• Tunezja – afrykański potentat eksportujący ogromne ilości oliwy.

Nowe kierunki i nietypowe regiony

Choć oliwa z oliwek nierozerwalnie kojarzy się z południem Europy, dziś uprawy można znaleźć także w Kalifornii, Australii, Chile czy nawet w Chinach! Różnorodne warunki klimatyczne i lokalne odmiany wpływają na ciekawe walory smakowe tych oliw.

Ciekawostki o oliwie z oliwek

Najdroższa oliwa na świecie

Na globalnych aukcjach szczególne uznanie zdobywa tzw. oliwa „z pierwszego tłoczenia” (extra virgin), pochodząca z konkretnych, limitowanych upraw. Przykładem jest grecka „Lambda”, której butelka w unikatowej oprawie potrafi kosztować nawet kilka tysięcy euro! Dzieje się tak ze względu na małe partie, ręczne zbieranie oraz nieprzeciętny smak.

Oliwa i sztuka

W starożytności oliwa pojawiała się na freskach, w poezji i mitach – jako dar bogów czy symbol życia i odnowy. Rzymscy sportowcy smarowali się jej grubą warstwą przed zawodami, a następnie skrobali ją, pozbywając się zabrudzeń po wysiłku.

Odkrycia archeologiczne

Najstarsza prasa do ekstrakcji oliwy odkryta została w Izraelu i datowana na około 6500 lat! Dowodzi to, jak wcześnie ludzie nauczyli się wykorzystywać wyjątkowe właściwości oliwek.

Światowe rekordy

Hiszpania może się pochwalić największym na świecie gajem oliwnym, który znajduje się w Jaén w Andaluzji. Z tego regionu pochodzi aż 20% światowej produkcji. Do dziś trwa też moda na bicie rekordów: w 2014 roku ustanowiono rekord tłoczenia oliwy z największej ilości oliwek w ciągu jednej doby.

Niezwykłe zastosowania oliwy z oliwek

Nie tylko w kuchni!

Chociaż większość z nas kojarzy oliwę przede wszystkim z sałatką grecką, jej zastosowanie jest bardzo szerokie:

• Kosmetyka – oliwa była podstawowym środkiem pielęgnacyjnym w starożytności i dziś jest składnikiem wielu balsamów, masek i kremów.
• Medycyna naturalna – używana jako środek łagodzący podrażnienia, wspomagający gojenie ran, czy lek na ból gardła.
• Lampy oliwne – przez setki lat stanowiła główne źródło światła w regionie śródziemnomorskim.
• Rytuały religijne – namaszczenia oliwą to tradycja obecna zarówno w judaizmie, chrześcijaństwie, jak i islamie.

Oliwa w tradycji kulinarnej

W śródziemnomorskiej kuchni oliwa jest niemal wszechobecna: od przystawek po desery. Włosi skrapiają nią pieczywo, Hiszpanie dodają do gazpacho, a Grecy wykorzystują w wypieku ciast! Warto próbować jej różnych odmian – od łagodnych, owocowych po wytrawne, lekko pikantne.

Jak rozpoznać prawdziwą oliwę Extra Virgin?

Wybierając oliwę z oliwek, zwróć uwagę na kilka kluczowych aspektów:

1. Barwa – powinna mieć kolor od zielono-złotego do żółtego, choć nie jest to jedyny wyznacznik jakości.
2. Zapach i smak – autentyczna oliwa powinna pachnieć świeżo skoszoną trawą, ziołami lub migdałami. W smaku wyczuwalne są nuty goryczy i ostrości.
3. Oznaczenia – szukaj certyfikatów DOC, DOP lub PGI, które poświadczają oryginalność i miejsce pochodzenia.

Podsumowanie

Oliwa z oliwek to nie tylko element kuchennej codzienności, ale i fascynująca część historii ludzkości. Od antycznych rytuałów po współczesne rekordy, od śródziemnomorskich gajów po nowoczesne uprawy na innych kontynentach – ten wyjątkowy produkt łączy ludzi i kultury. Warto sięgać po sprawdzone, jakościowe oliwy i odkrywać ich bogactwo smaków oraz nieznane dotąd ciekawostki! Jeśli jeszcze nie próbowałeś różnych odmian czy sposobów wykorzystania oliwy z oliwek, teraz jest doskonały moment, by zacząć kulinarną i podróżniczą przygodę.