Oliwa z oliwek – podstawowe różnice między rodzajami i typami dostępnymi na rynku
Oliwa z oliwek – esencja kuchni śródziemnomorskiej
Oliwa z oliwek od wieków stanowi ceniony składnik kuchni nie tylko basenu Morza Śródziemnego, ale i na całym świecie. To nie tylko smak, ale także zdrowie zamknięte w butelce. Wybór oliwy może być jednak zaskakująco trudny – na sklepowych półkach znaleźć można wiele rodzajów i typów tego produktu. W artykule przedstawiamy najistotniejsze różnice pomiędzy poszczególnymi kategoriami oliwy dostępnej na rynku.
Podstawowe rodzaje oliwy z oliwek
Oliwa extra virgin (oliwa z oliwek najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia)
Oliwa extra virgin (zwana najwyższą lub dziewiczą z pierwszego tłoczenia) to najbardziej ceniony rodzaj. Powstaje w wyniku tłoczenia na zimno, bez użycia chemikaliów i podgrzewania. Aby spełnić standardy tej kategorii, oliwa musi wykazywać kwasowość poniżej 0,8% oraz przejść rygorystyczne testy smakowe i zapachowe. Charakteryzuje się wyrazistym smakiem i aromatem, nierzadko z nutą goryczki oraz pikantności.
Zastosowanie w kuchni
- Idealna do sałatek, dipów, na zimno.
- Doskonała do krótkiego podsmażania na niewysokiej temperaturze.
- Świetna jako dodatek podkreślający smak potraw.
Oliwa virgin (oliwa dziewicza)
Również tłoczona na zimno, lecz jej jakość jest odrobinę niższa niż w przypadku extra virgin. Kwasowość tej oliwy plasuje się poniżej 2%. Może posiadać drobne wady smakowe, jednak wciąż jest zdrowa i smaczna.
Zastosowanie
- Odpowiednia do gotowania, pieczenia oraz smażenia na umiarkowanym ogniu.
- Stosowana do marynat i sosów.
Oliwa lampante (nieoczyszczona, techniczna)
Jest produkowana z oliwek niskiej jakości, często z owoców przejrzałych lub uszkodzonych. Jej kwasowość przekracza 2% i zawiera wyraźne wady smakowe. Z tego powodu oliwa lampante nie jest przeznaczona do spożycia bezpośredniego i trafia do rafinacji lub do zastosowań przemysłowych.
Oliwa rafinowana
Otrzymywana przez oczyszczanie oliwy lampante, podczas którego usuwane są nieprzyjemne smaki, zapachy oraz nadmiar kwasów tłuszczowych. Ma neutralny smak, znacznie niższą wartość odżywczą oraz nie posiada wyraźnego aromatu.
Główne cechy
- Dobrze znosi wysoką temperaturę, przez co polecana jest do głębokiego smażenia i pieczenia.
- Niemal pozbawiona zapachu i koloru.
Oliwa z oliwek (mieszanka)
To najpopularniejszy rodzaj oliwy w marketach, będący mieszanką oliwy rafinowanej z niewielką ilością oliwy virgin lub extra virgin. Dzięki temu mamy produkt łagodniejszy w smaku, a jednocześnie tańszy.
Zastosowanie
- Uniwersalna w kuchni – do smażenia, gotowania, pieczenia.
- Można używać jako zamiennik innych tłuszczów roślinnych.
Czy warto sięgnąć po oliwę smakową?
Na rynku dostępne są także oliwy aromatyzowane (np. z dodatkiem czosnku, chili, ziół czy cytrusów). Powstają poprzez macerowanie dodatków razem z oliwą, co nadaje tłuszczowi unikalny smak i zapach.
Jak używać oliw smakowych?
- Jako dressing do sałatek.
- Do przygotowywania marynat do mięs i ryb.
- Jako wykończenie dań przed podaniem.
Różnice jakościowe – na co zwracać uwagę kupując oliwę?
Kolor i opakowanie
Kolor oliwy zależy od odmiany oliwek i nie zawsze świadczy o jakości. Najlepsza oliwa powinna być przechowywana w ciemnej butelce, chroniącej przed światłem, które przyspiesza utlenianie i pogarsza walory smakowe oraz zdrowotne.
Data zbioru i termin przydatności
Świeżość ma znaczenie – najbardziej wartościowa jest oliwa z bieżącego lub poprzedniego roku tłoczenia. Zwróć uwagę na oznaczenia daty na etykiecie.
Certyfikaty i oznaczenia pochodzenia
Szukaj informacji o regionie pochodzenia (DOP, PGI) – gwarantują one kontrolowaną produkcję oraz wysoką jakość.
Skład i kwasowość
Na etykiecie powinna być jasno podana informacja o zawartości oliwy extra virgin, virgin oraz poziomie kwasowości.
Najczęstsze pytania dotyczące oliwy z oliwek
Czy oliwa extra virgin nadaje się do smażenia?
Wbrew powszechnej opinii, dobra jakościowo oliwa z oliwek extra virgin nadaje się do krótkiego smażenia, choć najbardziej zachowuje swoje właściwości na zimno. Jej punkt dymienia to ok. 190-210°C.
Czy można rozpoznać dobrą oliwę po cenie?
Choć cena często jest wyznacznikiem jakości, nie zawsze droższa oliwa oznacza lepszą. Warto porównywać składy, regiony pochodzenia oraz certyfikaty.
Jak przechowywać oliwę z oliwek?
Najlepiej w chłodnym, ciemnym miejscu, w szczelnie zamkniętej butelce z ciemnego szkła.
Podsumowanie
Świadomy wybór oliwy z oliwek to nie tylko smak, ale i dbałość o zdrowie oraz jakość codziennych posiłków. Znając różnice pomiędzy rodzajami i sposobami produkcji, łatwiej znaleźć produkt idealny do różnych zastosowań kulinarnych. Warto wybierać oliwę z zaufanego źródła, zwracać uwagę na etykiety i przechowywać ją zgodnie z zaleceniami, by zachować jej prozdrowotne walory i wyjątkowy smak.