Oliwa z oliwek rafinowana a nierafinowana – różnice i zastosowanie w codziennym gotowaniu
Czym różni się oliwa z oliwek rafinowana od nierafinowanej?
Oliwa z oliwek to jeden z podstawowych składników diety śródziemnomorskiej, ceniona zarówno za walory smakowe, jak i zdrowotne. Na sklepowych półkach najczęściej spotykamy dwa rodzaje tego tłuszczu: rafinowaną oraz nierafinowaną. Nierzadko osoby robiące zakupy zastanawiają się, który produkt wybrać i czym konkretnie się różnią. Warto więc poznać zarówno proces ich powstawania, jak i wpływ na codzienne gotowanie.
Rafinowana oliwa z oliwek – charakterystyka i produkcja
Oliwa rafinowana powstaje z oliwy surowej, która nie spełnia wymagań jakościowych dla oliwy extra virgin lub virgin. Tłuszcz ten poddawany jest oczyszczaniu za pomocą wysokiej temperatury oraz środków chemicznych, takich jak rozpuszczalniki i środki neutralizujące nieprzyjemne aromaty. W efekcie proces ten sprawia, że rafinowana oliwa:
- ma neutralny smak i zapach,
- posiada jaśniejszą barwę,
- charakteryzuje się dłuższą trwałością,
- ma wyższą temperaturę dymienia.
Choć w procesie rafinacji większość barwników i polifenoli zostaje usunięta, końcowy produkt jest pozbawiony charakterystycznych nut smakowych oraz części wartościowych składników odżywczych.
Nierafinowana oliwa z oliwek – co ją wyróżnia?
Nierafinowana oliwa z oliwek to inaczej oliwa extra virgin (EV) lub virgin. Otrzymywana jest wyłącznie przez mechaniczne tłoczenie na zimno, bez udziału chemii i wysokiej temperatury. Jej zalety to:
- intensywny, świeży aromat oraz wyrazisty smak,
- bogaty skład polifenoli, witamin i przeciwutleniaczy,
- głęboka, zielonkawo-złota barwa.
Nierafinowana oliwa z oliwek zawiera kwasy tłuszczowe omega-9, witaminę E, K oraz liczne związki wykazujące działanie przeciwzapalne i ochronne dla serca. Jest jednak mniej stabilna termicznie i szybciej się utlenia.
Zastosowanie w kuchni – kiedy wybierać oliwę rafinowaną, a kiedy nierafinowaną?
Ostateczny wybór rodzaju oliwy zależy w dużej mierze od przeznaczenia i sposobu przyrządzenia potrawy. Oba rodzaje oliwy spełnią inne funkcje w codziennej kuchni.
Oliwa z oliwek rafinowana – idealna do smażenia i gotowania w wysokich temperaturach
Ze względu na wyższą temperaturę dymienia (nawet do 230°C), oliwa rafinowana najlepiej nadaje się do:
- smażenia,
- pieczenia,
- duszenia,
- grillowania.
Neutralny smak sprawia, że nie zaburza aromatu potraw, a zwiększona odporność na wysoką temperaturę sprawia, że podczas obróbki cieplnej nie powstają substancje niebezpieczne dla zdrowia, jak w przypadku przegrzania oliwy extra virgin. To sprawia, że rafinowana oliwa stanowi dobry wybór do przygotowania dań wymagających mocnego podgrzania tłuszczu – zarówno mięsnych, jak i wegetariańskich.
Oliwa z oliwek nierafinowana – na zimno i do delikatnej obróbki
Oliwa extra virgin najlepiej sprawdzi się w daniach nie wymagających wysokich temperatur. Polecane zastosowania to:
- sałatki, surówki i sosy winegret,
- polewanie grillowanych warzyw lub pieczywa,
- dodatek do gotowych dań (np. makaronów czy zup),
- marynowanie ryb i mięsa,
- pesto i pasty kanapkowe.
Dzięki bogactwu składników bioaktywnych i wyrazistemu aromatowi oliwa nierafinowana zachwyca smakiem zwłaszcza w kuchni śródziemnomorskiej, ale równie dobrze wypada jako zdrowa alternatywa masła na świeżym pieczywie.
Wpływ na zdrowie – jakie korzyści niesie każdy rodzaj oliwy?
Nierafinowana – najbogatsza w wartości odżywcze
Oliwa extra virgin, dzięki minimalnej ingerencji podczas produkcji, zawiera najwięcej cennych dla organizmu substancji. Jest szczególnie polecana w diecie osób dbających o serce, układ krwionośny i odporność. Przeciwutleniacze, które zachowała po tłoczeniu, pomagają walczyć z wolnymi rodnikami i przewlekłym stanem zapalnym.
Rafinowana – cieńszy skład, ale większa uniwersalność
Choć oliwa rafinowana nie ma tylu witamin i związków fenolowych co jej nierafinowany odpowiednik, nadal dostarcza zdrowych kwasów tłuszczowych. Jest także lepsza do gotowania na ciepło, gdzie nie zawsze możliwe jest wykorzystanie extra virgin.
Oliwa z oliwek a codzienna kuchnia – praktyczne wskazówki
Kiedy sięgnąć po rodzaj oliwy?
- Rafinowana: smażenie, pieczenie, przygotowanie dań w wysokiej temperaturze.
- Nierafinowana (extra virgin): podawanie na zimno, dressingi, marynaty, dopełnianie aromatu już gotowych dań.
Przechowywanie
- Oliwę trzymaj w ciemnym, szczelnym opakowaniu, w temperaturze pokojowej, z dala od światła i źródeł ciepła.
- Po otwarciu zużyj nierafinowaną w ciągu kilku miesięcy – jej aromat i smak mogą szybko ulec pogorszeniu.
Kaloryczność
- Oba rodzaje oliwy mają zbliżoną wartość energetyczną (ok. 900 kcal w 100 ml), dlatego pamiętaj o umiarkowanym stosowaniu, jeśli liczysz kalorie.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek, choć kojarzona jedynie z prostym tłuszczem do sałatek, ma wiele zastosowań i odmian. Wybór pomiędzy rafinowaną a nierafinowaną powinien zależeć od tego, jakie danie zamierzasz przygotować i jak cenisz sobie aspekty zdrowotne oraz smakowe. Nierafinowana oliwa extra virgin to skarbnica związków bioaktywnych i głębokiego smaku – doskonała na zimno i do delikatnych potraw. Rafinowana zaś sprawdzi się na patelni czy w piekarniku, kiedy liczy się stabilność i neutralność smaku. Warto mieć w kuchni oba rodzaje, by wykorzystać ich mocne strony zgodnie z przeznaczeniem – dla zdrowia, smaku i różnorodności codziennych potraw.