Oliwa z oliwek tłoczona na zimno – czym różni się od innych rodzajów oliwy?
Czym jest oliwa z oliwek tłoczona na zimno?
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno to jedna z najcenniejszych odmian oliwy dostępnych zarówno w sklepach spożywczych, jak i w kuchniach na całym świecie. Powstaje poprzez mechaniczne wyciskanie oliwek bez podgrzewania ich (lub w niskiej temperaturze, nieprzekraczającej 27°C). Dzięki tej metodzie zachowuje świeży smak, aromat i wszystkie zdrowotne właściwości, które sprawiają, że jest niezwykle ceniona zarówno w diecie śródziemnomorskiej, jak i kuchni międzynarodowej.
Jak powstaje oliwa z oliwek tłoczona na zimno?
Proces tłoczenia na zimno – krok po kroku
Tłoczenie na zimno oznacza, że oliwki są zgniatane i wyciskane w kontrolowanej, niskiej temperaturze. Chodzi o to, aby jak najmniej zniszczyć naturalne związki biologicznie czynne obecne w oliwie. Proces ten dzieli się na kilka etapów:
- Zbiór oliwek – Najlepsze oliwy powstają z owoców zebranych ręcznie, niedojrzałych, pełnych aromatu.
- Czyszczenie i mycie – Oliwki są pozbawiane liści, myte i selekcjonowane.
- Zgniatanie i miksowanie miazgi – Owoce rozdrabnia się, a następnie przez około 30-40 minut miesza, aby naturalny olej mógł się uwolnić.
- Tłoczenie – Przy użyciu prasy lub nowoczesnych wirówek oddziela się oliwę od pozostałości owoców, zachowując niską temperaturę.
- Dekantacja i filtrowanie – Oliwa jest poddawana klarowaniu i ewentualnemu filtrowaniu z drobinek miąższu.
Dzięki takim praktykom oliwa zachowuje maksimum składników odżywczych, wyrazisty smak i intensywny zapach charakterystyczny dla świeżych oliwek.
Rodzaje oliwy z oliwek – podstawowe różnice
Oliwa extra virgin (EVOO) vs. inne rodzaje oliwy
Na sklepowych półkach znaleźć można różne typy oliwy, z których tylko część to produkty tłoczone na zimno. Oto podstawowe różnice:
-
Oliwa z oliwek extra virgin (extra vergine, EVOO)
Otrzymywana wyłącznie za pomocą mechanicznych metod tłoczenia na zimno. Charakteryzuje się bardzo niską kwasowością (do 0,8%) i zachowuje pełen bukiet smaków, polifenoli oraz witamin. EVOO to oliwa najwyższej jakości. -
Oliwa virgin (z pierwszego tłoczenia, ale nieco gorszej jakości)
Pozyskiwana podobnie jak EVOO, może mieć jednak nieco wyższą kwasowość i mniej intensywny smak. -
Oliwa z oliwek (pure, raffinated)
Stanowi mieszankę oliw rafinowanych i niewielkiej ilości oliwy virgin. Rafinacja polega na oczyszczaniu w wysokiej temperaturze i z użyciem środków chemicznych, co powoduje utratę cennych składników. -
Oliwa z wytłoczyn (pomace oil)
Produkowana z pozostałości po pierwszym tłoczeniu, również wymaga rafinacji. Nie nadaje się do spożycia na zimno, nie posiada walorów odżywczych typowych dla EVOO.
Tłoczenie na zimno a tłoczenie na ciepło
Tłoczenie na zimno to metoda mechaniczna, bez udziału wysokiej temperatury, zaś tłoczenie na ciepło lub z użyciem substancji chemicznych dotyczy gorszych jakościowo oliw, które tracą zarówno smak, jak i cenne składniki.
Właściwości zdrowotne oliwy tłoczonej na zimno
Składniki odżywcze i działanie prozdrowotne
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno to prawdziwe bogactwo:
- Kwasy tłuszczowe jednonienasycone (przede wszystkim kwas oleinowy), które wspierają zdrowie serca i obniżają poziom złego cholesterolu (LDL).
- Polifenole – silne przeciwutleniacze hamujące procesy starzenia i zmniejszające ryzyko rozwoju niektórych chorób.
- Witaminy E i K wspierające układ odpornościowy i zdrowie skóry.
- Skwalen i inne związki przeciwzapalne.
Stosowanie oliwy z oliwek tłoczonej na zimno pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy i wspomaga prawidłową pracę mózgu.
Czy każda oliwa jest taka sama?
Nie! Tylko oliwa tłoczona na zimno (extra virgin) zawiera pełne spektrum zdrowych związków, dlatego jej cena jest wyższa, a smak bardziej wyrazisty.
Zastosowanie oliwy tłoczonej na zimno w kuchni
Do czego najlepiej wykorzystać oliwę z oliwek extra virgin?
- Sałatki, dressingi i sosy: Jej intensywny aromat podkreśla smak świeżych warzyw.
- Pieczywo: Kromki chleba zamoczone w oliwie to klasyka kuchni włoskiej.
- Wykończenie dań: Skrop dania gotowe lub grillowane warzywa dla wzbogacenia smaku.
- Pestkowanie makaronu i risotto: Kilka kropel doda aksamitności i głębi.
Wskazówka: Oliwa extra virgin najlepiej smakuje na surowo lub na zimno. Nie powinna być używana do smażenia, by nie stracić wartości odżywczych i wyjątkowego aromatu.
Jak wybrać naprawdę dobrą oliwę z oliwek tłoczoną na zimno?
Najważniejsze kryteria wyboru
- Opakowanie: Najlepsza oliwa sprzedawana jest w butelkach z ciemnego szkła, które chronią ją przed światłem.
- Data produkcji: Wybieraj jak najświeższą oliwę, pamiętaj, że traci właściwości z czasem.
- Certyfikaty i pochodzenie: Szukaj oznaczeń “extra virgin”, “cold pressed” oraz wskazania miejsca pochodzenia oliwek.
Na co uważać?
Unikaj podejrzanie tanich oliw, mieszanych z innymi olejami lub pochodzących z nieznanego źródła. Dobra oliwa tłoczona na zimno będzie mieć wyższą cenę, ale jej jakość znacząco przewyższa oliwy rafinowane.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek tłoczona na zimno, czyli extra virgin, to produkt wyjątkowy pod względem smaku, aromatu i właściwości zdrowotnych. Różni się od innych rodzajów oliwy przede wszystkim metodą produkcji, brakiem rafinacji oraz zachowaniem unikalnych składników odżywczych. Warto sięgać po nią zwłaszcza na zimno – do sałatek, pesto, dressingów czy pieczywa – by korzystać z jej pełnego potencjału. Pamiętaj, by wybierać produkty od sprawdzonych producentów i przechowywać oliwę z dala od światła i ciepła.
Stosuj oliwę tłoczoną na zimno świadomie, a w pełni docenisz jej walory zarówno w smaku, jak i dla zdrowia!