Podstawowe definicje i różnice między oliwą z oliwek, oliwą z pierwszego tłoczenia i oliwą extra virgin
Czym jest oliwa z oliwek?
Oliwa z oliwek to tłuszcz roślinny pozyskiwany z owoców drzewa oliwnego (Olea europaea), który od wieków towarzyszy kuchni krajów basenu Morza Śródziemnego. Jest szeroko ceniona nie tylko ze względu na walory smakowe, ale również za prozdrowotne właściwości. Oliwę można stosować zarówno na zimno, np. do sałatek, jak i do gotowania czy smażenia.
Proces produkcji oliwy z oliwek
Oliwa powstaje poprzez tłoczenie lub ekstrakcję miąższu i pestek oliwek. Najwyższej jakości produkt uzyskuje się w wyniku procesu mechanicznego. Gorszej klasy oliwy są pozyskiwane z użyciem rozpuszczalników chemicznych oraz wysokiej temperatury, co negatywnie wpływa na ich walory smakowe i zdrowotne.
Klasyfikacja oliw z oliwek
W sklepach można spotkać różne rodzaje oliwy z oliwek, co bywa powodem zamieszania. Najczęściej spotykane kategorie to:
- Oliwa z oliwek (olive oil)
- Oliwa z pierwszego tłoczenia (virgin olive oil)
- Oliwa extra virgin (extra virgin olive oil)
Podstawowe kryteria rozróżnienia
Różnice między tymi kategoriami dotyczą głównie sposobu produkcji, zawartości wolnych kwasów tłuszczowych (wskazujących na jakość oliwy), a także smaku, aromatu i wartości odżywczych.
Oliwa extra virgin – najcenniejszy rodzaj oliwy
Definicja i wymagania jakościowe
Oliwa extra virgin (zwana również oliwą najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia) to najczystszy i najbardziej naturalny produkt. Jest otrzymywana wyłącznie poprzez mechaniczne tłoczenie oliwek, bez zastosowania wysokiej temperatury czy chemikaliów. Aby oliwa została zakwalifikowana jako extra virgin, musi spełniać rygorystyczne normy:
- Zawartość wolnych kwasów tłuszczowych poniżej 0,8%
- Brak wad sensorycznych, wyjątkowo bogaty aromat i smak, wyczuwalne nuty owocowe, lekka goryczka i pikantność
Właściwości zdrowotne i zastosowanie
Oliwa extra virgin zawiera wiele cennych związków, takich jak polifenole, witamina E i zdrowe jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Ich obecność sprawia, że ten rodzaj oliwy jest szczególnie polecany do spożywania na zimno – dodawania do sałatek, pieczywa czy past. Dzięki temu zachowuje maksymalnie wartości odżywcze i wyjątkowy aromat.
Oliwa z pierwszego tłoczenia – czym się wyróżnia?
Proces uzyskiwania i cechy charakterystyczne
Oliwa z pierwszego tłoczenia (virgin olive oil) również jest tłoczona mechanicznie, jednak normy jakościowe są mniej wyśrubowane niż dla klasy extra virgin. Zawartość wolnych kwasów tłuszczowych może sięgać 2%, a w smaku dopuszczalne są nieznaczne wady.
Smak, wartości odżywcze i zastosowania
Pod względem wartości odżywczych jest zbliżona do oliwy extra virgin, chociaż zawiera mniej związków antyoksydacyjnych. Sprawdza się zarówno do podgrzewania, jak i w potrawach na zimno. Jej aromat jest delikatniejszy i mniej intensywny, ale wciąż przyjemny.
Oliwa z oliwek – popularny produkt na rynku
Skład i sposób produkcji
Pod pojęciem „oliwa z oliwek” najczęściej kryje się mieszanka oliw rafinowanych z niewielkim dodatkiem oliwy virgin lub extra virgin. Proces rafinacji obejmuje oczyszczanie oliwy z zanieczyszczeń oraz usuwanie niepożądanych zapachów i smaków przy użyciu chemikaliów oraz wysokiej temperatury.
Cechy i zastosowanie w kuchni
Taka oliwa ma znacznie łagodniejszy smak i jaśniejszy kolor. Ze względu na niższą zawartość wartościowych składników odżywczych i neutralny charakter, jest chętnie wykorzystywana do smażenia i gotowania. Nie jest jednak zalecana do spożycia na surowo, jeśli zależy nam na oryginalnym smaku oliwek i pełnych właściwościach zdrowotnych.
Porównanie rodzajów oliwy z oliwek
| Rodzaj oliwy | Sposób produkcji | Zawartość kwasów tłuszczowych | Zastosowanie | Smak i aromat |
|---|---|---|---|---|
| Extra virgin olive oil | Mechaniczne tłoczenie | do 0,8% | Na zimno i krótka obróbka cieplna | Intensywny, owocowy |
| Virgin olive oil | Mechaniczne tłoczenie | do 2% | Na zimno i do podgrzewania | Łagodny, mniej intensywny |
| Olive oil (rafinowana) | Rafinacja + mieszanki | do 1% | Głównie do smażenia i gotowania | Bardzo łagodny, neutralny |
Jak wybrać odpowiednią oliwę?
Na co zwrócić uwagę podczas zakupów?
Chcąc wybrać najlepszy produkt, warto czytać etykiety i sprawdzać pochodzenie oliwy oraz dokładny sposób produkcji. Produkty z oznaczeniem „extra virgin” zazwyczaj są droższe, ale wyróżnia je wyższa jakość. Dobrze jest również wybierać oliwy w ciemnych szklanych butelkach, które chronią cenny olej przed działaniem światła.
Przechowywanie oliwy z oliwek
Aby oliwa zachowała swoje walory smakowe i zdrowotne, należy ją przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu, szczelnie zamkniętą. Unikaj przechowywania oliwy w pobliżu źródeł ciepła, takich jak kuchenka, oraz w przezroczystych opakowaniach, narażonych na światło.
Podsumowanie
Wybierając oliwę z oliwek, warto mieć świadomość, jakie są między nimi różnice. Oliwa extra virgin to produkt najwyższej jakości, który nie tylko wzbogaci smak potraw, ale również przyniesie korzyści dla zdrowia. Oliwa z pierwszego tłoczenia jest nieco tańszą i łagodniejszą alternatywą, natomiast oliwa rafinowana nadaje się głównie do obróbki cieplnej. Znając różnice między tymi produktami, świadomie dobierzesz oliwę najlepszą dla Twoich kulinarnych potrzeb.