Podstawowe rodzaje oliwy z oliwek dostępne na rynku – czym się różnią i jak wybierać
Oliwa z oliwek – królowa śródziemnomorskiej kuchni
Oliwa z oliwek od wieków ceniona jest nie tylko za walory smakowe, ale także za wartość odżywczą i właściwości prozdrowotne. Ze względu na rosnącą popularność zdrowego stylu życia, coraz więcej osób sięga po oliwę jako główne źródło tłuszczu w codziennej diecie. Przy półkach sklepowych jednak pojawia się pytanie: który rodzaj oliwy wybrać, czym różnią się poszczególne typy i na co zwracać uwagę podczas zakupów? W tym artykule przybliżamy najważniejsze rodzaje oliwy z oliwek dostępne na rynku oraz podpowiadamy, jak świadomie dokonać wyboru.
Najważniejsze rodzaje oliwy z oliwek
Rynek oferuje kilka rodzajów oliwy, które różnią się sposobem produkcji, smakiem, zastosowaniem oraz wartościami odżywczymi. Warto znać ich podstawowe cechy, aby wykorzystać pełnię możliwości, jakie daje ten wyjątkowy tłuszcz roślinny.
Oliwa extra virgin (extra dziewicza)
To najbardziej ceniony typ oliwy, będący pierwszym tłoczeniem oliwek na zimno, bez używania środków chemicznych. Wyróżnia się intensywnym smakiem, głębokim aromatem i zielono-złotą barwą. Najważniejsze cechy oliwy extra virgin to:
- Kwasowość poniżej 0,8% – im niższa, tym wyższa jakość produktu.
- Zawartość polifenoli oraz witamin – bogata w przeciwutleniacze wspomagające zdrowie.
- Aromat i smak – delikatnie pikantny, owocowy, czasem z nutami trawiastymi lub migdałowymi.
Oliwa extra virgin najlepiej sprawdza się do spożycia na surowo: jako dodatek do sałatek, warzyw, pieczywa czy serów, gdyż wysokie temperatury mogą obniżać jej właściwości oraz zmieniać smak.
Oliwa virgin (dziewicza)
Oliwa virgin również pochodzi z pierwszego tłoczenia, lecz jej parametry są nieco słabsze niż w przypadku extra virgin. Ma:
- Kwasowość do 2%
- Mniej intensywny smak i aromat
- Nieco lżejszą barwę
Nadaje się zarówno do spożycia na zimno, jak i do łagodnego podgrzewania. Doskonała do marynat, dressingów czy krótkiego smażenia.
Oliwa z oliwek (pure, refined, light)
To kategoria obejmująca oliwy mieszane, w tym rafinowane (oczyszczone chemicznie) i mieszanki tłoczone oraz oczyszczone. Taki produkt jest znacznie tańszy, lecz w procesie rafinacji traci większość cennych składników odżywczych, zyskując jednocześnie:
- Delikatny smak i jasny kolor
- Wyższą odporność na wysoką temperaturę
- Wydłużony okres przydatności
Tego rodzaju oliwę wybieramy do smażenia, pieczenia oraz wszędzie tam, gdzie mniej liczy się aromat, a bardziej neutralność i stabilność tłuszczu pod wpływem ciepła.
Oliwa z wytłoczyn z oliwek (pomace)
To oliwa najniższej klasy, pozyskiwana poprzez chemiczne wyodrębnianie tłuszczu z wytłoków pozostałych po produkcji oliwy extra virgin i virgin. Przechodzi gruntowną rafinację, często z niewielkim dodatkiem oliwy extra virgin dla aromatu.
- Mało walorów odżywczych
- Neutralny smak
- Nadaje się niemal wyłącznie do smażenia
Z uwagi na sposób pozyskania, jest najmniej polecana, szczególnie jeśli zależy nam na wartościach zdrowotnych i smaku.
Wybór oliwy – na co zwrócić uwagę?
Rozpiętość cenowa między poszczególnymi rodzajami oliwy jest spora, dlatego warto wiedzieć, za co faktycznie się płaci i jak rozpoznawać produkty wysokiej jakości.
Czytaj etykiety
- Rodzaj oliwy: szukaj określeń „extra virgin” lub „extra vergine” – to gwarancja najwyższej jakości.
- Kwasowość: im niższa wartość, tym lepiej. Informacja powinna być podana na opakowaniu.
- Pochodzenie: oliwy z certyfikowanych regionów (np. DOP, IGP) mają potwierdzoną jakość i specyficzne cechy smakowe.
Sprawdź datę tłoczenia i termin przydatności
Najlepsza oliwa to świeża oliwa – wybieraj produkty niedawno tłoczone i zwracaj uwagę na termin przydatności.
Kolor i opakowanie
- Kolor butelki: ciemne szkło chroni oliwę przed światłem, które może przyspieszać procesy utleniania.
- Kolor oliwy: nie przesądza o jakości, lecz o rodzaju oliwek – kolor zależy od dojrzałości owoców i użytej odmiany.
Cena
Dobrej jakości oliwa extra virgin z renomowanego regionu jest droższa ze względu na jakość surowca i sposób produkcji. W tym przypadku wyższa cena ma swoje uzasadnienie.
Gdzie kupować oliwę z oliwek?
Jeśli zależy Ci na autentyczności i jakości, rozważ zakupy w sklepach ze zdrową żywnością, delikatesach lub bezpośrednio u producentów. Możesz też wypróbować różne oliwy, uczestnicząc w degustacjach lub zamawiając mniejsze butelki.
Jak używać poszczególnych rodzajów oliwy?
Na zimno
Najwięcej walorów smakowych i zdrowotnych zyskasz, jedząc oliwę extra virgin na surowo. Polej nią gotowe potrawy, dodaj do zup, past kanapkowych, wykorzystaj do marynowania sera lub warzyw.
Do smażenia i gotowania
Do obróbki cieplnej wybieraj oliwy o wyższej odporności na temperaturę: rafinowane lub z napisem „do smażenia”. Oliwa extra virgin nadaje się do krótkiego smażenia, lecz ze względu na cenę oraz konieczność zachowania jej cennych składników – stosuj ją z umiarem.
Pieczenie
Do pieczenia często używa się oliwy „pure” lub oliwy z wytłoczyn z oliwek, których neutralny smak nie dominuje wypieków.
Podsumowanie
Świadomy wybór oliwy to klucz do wzbogacenia codziennego menu w smaczne, zdrowe i aromatyczne dania. Pamiętaj, by dostosowywać rodzaj oliwy do przeznaczenia i zwracać uwagę na właściwości, które będą najważniejsze dla Twoich potraw. Stawiaj na oliwę z wiarygodnych źródeł, szukaj świeżych produktów i eksperymentuj z różnymi odmianami – także ze względu na bogactwo smaków, jakie oferuje oliwa z oliwek dostępna na rynku.