Podstawowe rodzaje oliwy z oliwek – jak je rozpoznać i czym się różnią?
Oliwa z oliwek na półce sklepowej – bogactwo wyboru
Oliwa z oliwek, nieodłączny element kuchni śródziemnomorskiej, to nie tylko tłuszcz roślinny, ale także kwintesencja zdrowia i smaku. W sklepach znajdziemy jednak różne rodzaje oliwy, które znacząco się od siebie różnią – zarówno w zakresie sposobu produkcji, walorów smakowych, jak i zastosowań. W artykule wyjaśniamy, jakie są główne typy oliwy z oliwek, jak je rozpoznać i na co zwrócić uwagę przy zakupie.
Najważniejsze rodzaje oliwy z oliwek
Oliwa extra vergine (extra virgin olive oil)
To najwyższa jakość oliwy dostępna na rynku, ceniona zarówno przez szefów kuchni, jak i domowych miłośników kulinariów. Oliwa oznaczona jako „extra vergine” (lub „extra virgin”) jest tłoczona na zimno, bez użycia środków chemicznych. Kluczowe cechy:
- Kwasowość: Maksymalnie 0,8%.
- Sposób pozyskania: Wyłącznie mechaniczne metody tłoczenia.
- Zastosowanie: Idealna na surowo – do sałatek, pieczywa, sosów, marynat. Często używana jako dodatek do gotowych dań, nie jest przeznaczona do głębokiego smażenia.
- Smak i aromat: Owocowy, intensywny, lekko pikantny z goryczką lub nutami orzechowo-ziołowymi.
Jak rozpoznać oliwę extra vergine?
- Na etykiecie znajdziesz oznaczenie „extra vergine” lub „extra virgin”.
- Kolor butelki najczęściej ciemny (chroni przed światłem), szkło lub metal.
- Często podane są region i data zbioru.
- Warto zwrócić uwagę na oznaczenia takie jak DOP czy PGI, które świadczą o autentyczności i pochodzeniu produktu.
Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia (virgin olive oil)
Chociaż również tłoczona mechanicznie, różni się jakością od extra vergine:
- Kwasowość: Do 2%.
- Sposób produkcji: Tłoczenie mechaniczne, bez chemicznych procesów, lecz z możliwym użyciem oliwek o nieco niższej jakości.
- Zastosowanie: Do gotowania, duszenia, krótkiego smażenia. Smakowo delikatniejsza niż extra vergine, o mniej wyrazistym aromacie.
Czym się różni od extra vergine?
Główną różnicą jest wyższa kwasowość i subtelniejszy smak. Virgin olive oil będzie mniej pikantna, mniej owocowa i zdecydowanie bardziej uniwersalna w kuchni.
Oliwa z oliwek rafinowana (refined olive oil, pure olive oil)
To oliwa o nieco niższej jakości uzyskiwana z gorszych oliwek lub resztek po pierwszym tłoczeniu. Przechodzi proces rafinacji, który polega na oczyszczaniu oliwy z niepożądanych substancji, zapachów i smaków za pomocą środków chemicznych.
- Kwasowość: Do 1%.
- Charakterystyka: Neutralna w smaku i zapachu, jasnożółta.
- Zastosowanie: Idealna do smażenia i pieczenia, tam gdzie nie zależy nam na aromacie oliwy.
Jak ją rozpoznać?
- Oznaczenia to „pure”, „refined” lub po prostu „oliwa z oliwek”.
- Brak wyraźnych informacji na temat regionu pochodzenia.
- Zwykle tańsza niż extra vergine i mniej atrakcyjna dla koneserów smaku.
Oliwa z wytłoczyn (pomace olive oil)
Jest najniższej jakości oliwą z oliwek, powstającą z pozostałości po tłoczeniu, czyli ze skórek, pestek i miąższu. Do jej produkcji wykorzystuje się rozpuszczalniki oraz dalszą rafinację.
- Kwasowość: Regulowana procesami oczyszczania.
- Zastosowanie: Przeznaczona do pieczenia, smażenia na głębokim tłuszczu, raczej nie polecana do spożycia na zimno.
- Cena: Zdecydowanie najniższa z wszystkich rodzajów oliwy.
Na co zwracać uwagę przy wyborze oliwy?
Kwasowość i metoda tłoczenia
Im niższa kwasowość, tym lepsza jakość oliwy. Najlepszą, najzdrowszą i najbardziej aromatyczną oliwą jest extra vergine, tłoczona na zimno i bez rafinacji.
Skład – czytać etykiety!
Uważnie sprawdzaj skład i kraj pochodzenia. Najlepsze oliwy to często produkty regionalne, na których etykietach znajdziesz certyfikaty jakości.
Opakowanie
Oliwa jest wrażliwa na światło – najlepsze opakowanie to ciemne szkło lub puszka.
Cena a jakość
Wysoka jakość idzie w parze z wyższą ceną – tania oliwa często pochodzi z mieszanki niższej klasy surowców.
Jak przechowywać oliwę z oliwek?
- Trzymaj oliwę w chłodnym, ciemnym miejscu – najlepiej w szafce kuchennej.
- Staraj się spożywać ją w ciągu kilku miesięcy od otwarcia.
- Unikaj przechowywania w pobliżu kuchenki, gdzie temperatura jest wyższa.
Najczęstsze pytania dotyczące oliwy z oliwek
Czym różni się oliwa extra vergine od zwykłej oliwy z oliwek?
Extra vergine to oliwa najwyższej jakości, tłoczona mechanicznie na zimno, o niskiej kwasowości i bogatym smaku. Zwykła oliwa, często rafinowana, jest pozbawiona wyrazistego aromatu i przeznaczona głównie do smażenia.
Czy oliwa extra vergine nadaje się do smażenia?
Można na niej krótko smażyć, jednak wysokie temperatury niszczą jej wartości odżywcze i aromat. Lepiej stosować ją na zimno lub do końcowego skropienia potraw.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to produkt o różnorodnych walorach smakowych i zdrowotnych, jednak nie każda oliwa jest sobie równa. Zanim sięgniesz po butelkę w sklepie, zwróć uwagę na oznaczenia na etykiecie, kraj pochodzenia i rodzaj oliwy. Warto inwestować w extra vergine, by cieszyć się pełnią smaku i korzyściami zdrowotnymi tego złotego płynu.