Podstawowe typy oliwy z oliwek: Co warto o nich wiedzieć na początek
Wprowadzenie do świata oliwy z oliwek
Oliwa z oliwek to jeden z podstawowych składników kuchni śródziemnomorskiej, ceniona nie tylko za wyjątkowy smak, ale także za liczne korzyści zdrowotne. Wybierając ją w sklepie, możemy jednak łatwo pogubić się w licznych nazwach i oznaczeniach. Czym różni się oliwa „extra virgin” od „pure” czy tej przeznaczonej do smażenia? Jak wybierać, by nie przepłacać, a zarazem nie tracić na jakości? W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze fakty na temat podstawowych rodzajów oliwy z oliwek.
Podstawowe typy oliwy z oliwek
Klasyfikacja oliwy z oliwek opiera się głównie na sposobie jej pozyskiwania, poziomie kwasowości oraz walorach smakowych i zapachowych. Najczęściej spotykane kategorie to:
Oliwa extra virgin (extra vergine)
To najwyższa jakość oliwy, pozyskiwana wyłącznie za pomocą mechanicznych metod tłoczenia na zimno, bez użycia wysokiej temperatury i chemikaliów. Jej kwasowość nie przekracza 0,8%. Oliwa extra virgin cechuje się intensywnym aromatem, wyrazistym smakiem – często określanym jako lekko gorzki lub pikantny oraz zielonkawą barwą.
Do czego stosować oliwę extra virgin?
- Do sałatek, dressingów, sosów na zimno
- Do polewania gotowych dań (np. grillowanych warzyw, mięs czy ryb)
- Do pieczywa i tapas
Ze względu na delikatny smak i wartości odżywcze, idealnie sprawdzi się tam, gdzie chcemy je podkreślić.
Oliwa virgin (vergine)
Również tłoczona na zimno, lecz jej parametry są nieco niższe – dopuszczalna kwasowość to do 2%. Smak jest mniej intensywny niż w wersji extra virgin, może być łagodniejszy, czasem pojawiają się drobne niedoskonałości smakowe. Tego typu oliwa nadaje się zarówno do spożycia na surowo, jak i do krótkiego smażenia.
Oliwa z oliwek (olive oil / pure / refined)
Oliwa o tej nazwie najczęściej powstaje poprzez rafinację, czyli oczyszczanie oliwy gorszej jakości, a następnie mieszanie jej z niewielką ilością oliwy virgin lub extra virgin, by poprawić smak i aromat. Ma wyraźnie niższą zawartość naturalnych przeciwutleniaczy oraz mniej wyrazisty smak. Kwasowość wynosi do 1,5%.
Zastosowanie oliwy z oliwek typu pure
- Do smażenia i pieczenia (lepiej znosi wyższe temperatury)
- Jako ekonomiczny zamiennik droższych oliw przy większym zapotrzebowaniu
Oliwa z wytłoczyn z oliwek (pomace / sansa)
To produkt najniższej kategorii, powstający z tzw. wytłoków oliwnych, które pozostały po pierwszym tłoczeniu. Oliwę tego typu uzyskuje się za pomocą rozpuszczalników chemicznych, następnie rafinuje i delikatnie aromatyzuje oliwą virgin. Nadaje się niemal wyłącznie do smażenia i przemysłu spożywczego.
Czym kierować się przy wyborze oliwy z oliwek?
Oznaczenia jakościowe i pochodzenie
Dbajmy o to, aby na butelce znalazły się jasne oznaczenia typu oliwy – „extra virgin”, „virgin” lub „refined/pure”. Szczególnie wartościowe są oliwy z chronioną nazwą pochodzenia (np. DOP, PDO, PGI), gwarantujące kontrolę nad całym procesem produkcji.
Świeżość i data produkcji
Oliwa z oliwek, zwłaszcza extra virgin, najlepiej smakuje i zachowuje swoje właściwości przez około 12-18 miesięcy od daty tłoczenia. Sprawdzajmy datę produkcji i termin przydatności na opakowaniu.
Opakowanie ma znaczenie
Najlepiej wybierać oliwę w ciemnych szklanych butelkach lub metalowych puszkach. Chronią one produkt przed światłem, które przyspiesza utlenianie i pogorszenie jakości. Unikajmy plastikowych butelek, zwłaszcza w przypadku długiego przechowywania.
Cena a jakość
Najwyższa jakość niesie za sobą wyższą cenę, jednak do niektórych zastosowań (smażenie, pieczenie) nie ma sensu przepłacać za oliwę extra virgin. Rezerwuj ją raczej do spożycia na zimno, a tańsze zamienniki wykorzystuj w kuchni do obróbki termicznej.
Oliwa a właściwości odżywcze
Oliwa z oliwek to przede wszystkim znakomite źródło jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin (w tym E) oraz naturalnych przeciwutleniaczy (polifenoli), których najwięcej znajdziemy w oliwie extra virgin. Codzienne jej spożywanie może korzystnie wpływać na poziom cholesterolu, serce i układ krążenia.
Najczęstsze pytania dotyczące oliwy z oliwek
Czy oliwa nadaje się do smażenia?
Tak, ale do smażenia lepiej wybierać oliwę typu pure lub rafinowaną, które lepiej znoszą wysokie temperatury. Oliwa extra virgin może tracić swoje właściwości i aromat pod wpływem długotrwałego ogrzewania.
Jak przechowywać oliwę z oliwek?
Przechowuj ją w ciemnym i chłodnym miejscu, z dala od źródeł ciepła oraz światła. Nie trzymaj oliwy w lodówce, bo może zmętnieć, co jednak nie wpływa na jej jakość.
Skąd pochodzi najlepsza oliwa?
Znane regiony produkcji to głównie Grecja, Włochy i Hiszpania, jednak smak oliwy zależy również od odmiany oliwek i klimatu. Często warto próbować produktów z różnych krajów, by odkryć swój ulubiony profil smakowy.
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to nie tylko tłuszcz, lecz także przyprawa, której wybór znacząco wpływa na smak i właściwości przyrządzanych potraw. Znając podstawowe rodzaje oliwy oraz ich zastosowanie, łatwiej dostosujesz wybór do własnych potrzeb i budżetu. Zwracaj uwagę na jakość, opakowanie oraz świeżość – to klucz do pełni smaku i wartości odżywczych tego wyjątkowego produktu.