Ranking podstawowych rodzajów oliwy z oliwek dostępnych na polskim rynku
Rodzaje oliwy z oliwek – wprowadzenie
Oliwa z oliwek jest nieodłącznym elementem kuchni śródziemnomorskiej i coraz częściej gości na polskich stołach. Ceni się ją nie tylko za walory smakowe, lecz także za korzyści zdrowotne. Wybierając odpowiednią oliwę, powinniśmy jednak zwrócić uwagę na jej rodzaj i jakość. Na rynku spożywczym w Polsce dostępnych jest kilka podstawowych typów oliwy z oliwek, które różnią się między sobą zarówno smakiem, jak i zastosowaniem. W niniejszym artykule przedstawiamy ranking najważniejszych rodzajów oliwy z oliwek i podpowiadamy, którą wybrać w zależności od potrzeb.
Najważniejsze rodzaje oliwy z oliwek
Oliwa extra virgin (z pierwszego tłoczenia)
Najwyżej cenioną i najczęściej rekomendowaną oliwą z oliwek jest oliwa extra virgin (EVOO, czyli extra vergine). Otrzymywana jest z pierwszego tłoczenia na zimno, bez zastosowania środków chemicznych ani wysokiej temperatury, dzięki czemu zachowuje najwięcej składników odżywczych i oryginalny smak oliwek.
Cechy oliwy extra virgin:
- Kwaśność: poniżej 0,8%
- Barwa: zielonozłota, często lekko mętna
- Zapach i smak: wyrazisty, owocowy, lekko gorzki lub pikantny
- Zastosowanie: doskonała do sałatek, pieczywa, sosów na zimno oraz aromatyzowania gotowych dań
Oliwa extra virgin jest bogata w polifenole i przeciwutleniacze, wspomagając m.in. układ krążenia i obniżając poziom złego cholesterolu.
Oliwa virgin
Nieco niżej w klasyfikacji jakościowej plasuje się oliwa virgin (vergine), tłoczona na podobnych zasadach co extra virgin, ale charakteryzuje się wyższą kwasowością – do 2%. Jej smak jest mniej intensywny, a nuty goryczki i pikantności są łagodniejsze.
Zastosowanie oliwy virgin:
Najlepiej sprawdza się w kuchni do smażenia na niskich temperaturach, duszenia oraz marynat. Może być także używana do potraw serwowanych na ciepło, gdzie zależy nam na wyczuwalnej, lecz subtelnej oliwnej nucie.
Oliwa rafinowana (pure / mild)
Kolejnym typem jest oliwa rafinowana, czyli oczyszczona (pure lub mild). Produkowana jest z oliwek gorszej jakości lub resztek po tłoczeniu extra virgin, a następnie poddawana procesowi oczyszczania.
Cechy oliwy rafinowanej:
- Smak i zapach: neutralne, prawie bez wyrazu
- Zastosowanie: idealna do smażenia i pieczenia na wysokiej temperaturze, gdzie walory smakowe nie są kluczowe
Oliwa rafinowana praktycznie pozbawiona jest kompleksowych składników odżywczych obecnych w odmianach virgin, ale za to charakteryzuje się wyższą odpornością na ciepło.
Oliwa z wytłoczyn oliwek (pomace / sansa)
Na rynku dostępna jest także oliwa z wytłoczyn oliwek (pomace, sansa), otrzymywana poprzez wtórne tłoczenie zmielonych resztek oliwek z wykorzystaniem środków chemicznych i wysokiej temperatury.
Czy warto ją wybierać?
- Zastosowanie: najtańsza opcja do smażenia oraz produkcji przemysłowej
- Wartość odżywcza: bardzo niska, minimalna ilość polifenoli
- Smak: praktycznie neutralny
Ten rodzaj oliwy jest polecany przede wszystkim osobom nastawionym na niską cenę i wysoką wydajność we fryturach. Nie nadaje się jednak do stosowania na zimno, ani dla osób oczekujących prozdrowotnych właściwości.
Ranking: Najlepsze do codziennego użytku
1. Oliwa extra virgin – bezkonkurencyjna do dań na zimno
Zdecydowanym liderem w rankingu jest oliwa extra virgin. Świetnie pasuje do sałatek, sosów, zup, pieczywa oraz wszelkich dań, gdzie jej smak i aromat grają główną rolę. To wybór dla osób ceniących jakość i prozdrowotne walory.
2. Oliwa virgin – uniwersalna w kuchni
Dla osób, które chcą korzystać z oliwy zarówno w potrawach na zimno, jak i na ciepło, dobrym rozwiązaniem będzie oliwa virgin. Sprawdzi się w codziennym gotowaniu, zwłaszcza jeśli zależy nam na równowadze ceny do jakości.
3. Oliwa rafinowana – do wysokich temperatur
Jeśli potrzebujesz oliwy do intensywnego smażenia czy pieczenia, wybierz rafinowaną. Nie przypalisz jej tak łatwo, jak innych rodzajów, choć jej walory smakowe są mocno ograniczone.
4. Oliwa z wytłoczyn oliwek – tylko do specjalnych zadań
Ten rodzaj jest polecany wyłącznie do zastosowań przemysłowych lub frytowniczych na dużą skalę. W kuchni domowej może być stosowany awaryjnie, gdy liczy się cena i odporność na temperaturę.
Jak wybrać oliwę dobrej jakości?
Czytanie etykiet
Kupując oliwę, zwróć uwagę na oznaczenia na opakowaniu. Oznaczenie „extra virgin” lub „extra vergine” powinno być wyraźnie widoczne, a informacje o kwasowości – poniżej 0,8%. Dodatkowym atutem jest podanie kraju pochodzenia oliwek i daty tłoczenia.
Opakowanie
Najlepiej wybierać oliwę w ciemnych butelkach szklanych – lepiej chronią ją przed światłem, które przyspiesza degradację składników odżywczych.
Cena
Najwyższa jakość kosztuje – niska cena zwykle oznacza gorszą jakość, często mieszankę różnych rodzajów oliwy lub wykorzystanie resztek z tłoczenia.
Zastosowania kuchenne – praktyczne wskazówki
Do czego używać różnych rodzajów oliwy?
- Sałatki, sosy, dipy: tylko oliwa extra virgin
- Duszenie, krótkie smażenie: oliwa virgin lub mieszana (blend)
- Smażenie, pieczenie w wysokich temperaturach: oliwa rafinowana lub pomace
Podsumowanie
Oliwa z oliwek to niezastąpiony składnik zdrowej kuchni, ale jej wartość zależy od odpowiedniego wyboru. Najwięcej korzyści i smaku zapewni oliwa extra virgin, jednak warto poznać wszystkie rodzaje, by świadomie korzystać z ich właściwości w domowym gotowaniu. Czytaj etykiety, wybieraj sprawdzonych producentów i korzystaj z oliwy zgodnie z jej przeznaczeniem – dzięki temu Twoje potrawy nabiorą charakteru, a dieta wzbogaci się o cenne wartości odżywcze.