Znaczenie olejów z pierwszego tłoczenia – czym różni się od innych rodzajów oliwy?
Oleje z pierwszego tłoczenia – wprowadzenie do tematu
Olej z pierwszego tłoczenia jest jednym z najcenniejszych tłuszczów roślinnych dostępnych na rynku. To określenie kojarzy się głównie z oliwą z oliwek, jednak odnosi się również do olejów z innych roślin, takich jak rzepak, słonecznik, czy len. Różnorodność dostępnych na rynku tłuszczów może budzić pytania: czym rzeczywiście jest olej z pierwszego tłoczenia i dlaczego jest tak ceniony? W niniejszym artykule przybliżymy Ci, na czym polegają różnice między tłuszczami roślinnymi, wyjaśnimy, jak powstaje olej z pierwszego tłoczenia oraz jakie korzyści płyną z jego spożywania.
Produkcja olejów tłoczonych na zimno
Proces pierwszego tłoczenia
Olej z pierwszego tłoczenia, zwany często „tłoczonym na zimno”, uzyskuje się wyłącznie przez mechaniczne wytłaczanie surowych, nieprzetworzonych nasion lub owoców. W trakcie tej metody nie stosuje się ciepła ani chemicznych rozpuszczalników – temperatura podczas tłoczenia nie przekracza 27°C–30°C. Dzięki temu zachowuje się w nim:
- naturalny aromat oraz kolor,
- bogactwo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych,
- witaminy i minerały (E, K, fitosterole, polifenole).
Dlaczego „pierwsze tłoczenie” jest tak ważne?
W przypadku oliwy z oliwek „pierwsze tłoczenie” oznacza, że do uzyskania oleju używa się świeżych oliwek, które zostały przetworzone zaraz po zbiorach. W wyniku tego procesu powstaje najszlachetniejsza oliwa extra virgin (z pierwszego tłoczenia, z niezwykle niską kwasowością).
Rodzaje oliwy z oliwek – podstawowe różnice
Nie każda oliwa to extra virgin. Warto poznać kilka głównych rodzajów oliw, by świadomie wybierać produkt odpowiedni do określonych potrzeb.
Oliwa extra virgin (z pierwszego tłoczenia)
To najczystszy rodzaj oliwy, uzyskany wyłącznie mechanicznie (bez zastosowania dodatkowej rafinacji chemicznej czy działania wysokich temperatur). Charakteryzuje się niską kwasowością (maksymalnie 0,8%) oraz wyrazistym smakiem i aromatem.
Oliwa virgin
Jest również tłoczona na zimno, lecz dopuszcza się w niej nieco wyższą kwasowość (do 2%). Ma mniej intensywny zapach w porównaniu do extra virgin.
Oliwa rafinowana
Powstaje w wyniku oczyszczania oliwy gorszej jakości. Rafinowany tłuszcz traci większość witamin i naturalnych związków bioaktywnych.
Oliwa z wytłoków (pomace)
Uzyskuje się ją po kolejnym, chemicznym przetworzeniu pozostałości po pierwszym tłoczeniu oliwek. Nie dorównuje wartościami odżywczymi ani aromatem wyrobom tłoczonym na zimno.
Znaczenie olejów z pierwszego tłoczenia w żywieniu
Wyjątkowe walory zdrowotne
Oliwa extra virgin oraz inne oleje tłoczone na zimno są cenne z kilku powodów:
- Dostarczają nienasyconych kwasów tłuszczowych – korzystnych dla serca i układu krwionośnego.
- Zawierają antyoksydanty – zapobiegają starzeniu się organizmu i wspomagają odporność.
- Wspierają wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach – takich jak A, D, E i K.
Naturalny smak i aromat w kuchni
Produkty z pierwszego tłoczenia gwarantują wyjątkowy, pełny smak potraw – idealnie pasują do sałatek, past warzywnych, dressingów czy dań na zimno. Wysoka zawartość naturalnych substancji aromatycznych sprawia, że każda potrawa zyskuje niepowtarzalny charakter.
Porównanie: oleje tłoczone na zimno a rafinowane
| Cecha | Olej tłoczony na zimno | Olej rafinowany |
|---|---|---|
| Temperatura produkcji | max. 30°C | powyżej 100°C |
| Zastosowanie chemii | Nie używana | Używane rozpuszczalniki |
| Zawartość witamin | Wysoka | Niska |
| Zawartość antyoksydantów | Wysoka | Znikoma |
| Aromat i smak | Naturalny, intensywny | Bardzo łagodny |
Jak używać olejów z pierwszego tłoczenia?
Na zimno czy do smażenia?
Choć aromatyczna oliwa extra virgin nadaje się do spożycia na surowo, do smażenia warto wybierać tłuszcze o wyższej temperaturze dymienia (np. rafinowaną oliwę z oliwek, masło klarowane czy olej rzepakowy). Wysoka temperatura niszczy delikatne związki obecne w oliwach z pierwszego tłoczenia, dlatego najlepiej dodawać je do potraw już po zakończeniu gotowania.
Przechowywanie i świeżość
Olej z pierwszego tłoczenia najlepiej przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu, z dala od światła i powietrza. Unikaj przechowywania go w pobliżu kuchenki – wysoka temperatura przyspiesza proces jełczenia.
Kupuj świadomie – jak rozpoznać prawdziwy olej z pierwszego tłoczenia?
- Czytaj etykiety – szukaj napisów „extra virgin”, „virgin”, „na zimno”, „cold pressed”.
- Zwróć uwagę na kraj pochodzenia – warto wybierać produkty z dobrze znanych regionów uprawy oliwek.
- Badaj kolor i zapach – prawdziwa oliwa z pierwszego tłoczenia jest jasnozielona lub żółto-zielona i pachnie świeżymi oliwkami.
Podsumowanie
Wybór oleju z pierwszego tłoczenia to krok w stronę zdrowszej i smaczniejszej diety. Naturalne tłuszcze, tłoczone na zimno, zachowują swój bogaty skład odżywczy, wyjątkowy aromat oraz liczne właściwości prozdrowotne. Warto wprowadzić je do codziennego menu – zarówno ze względu na korzyści dla zdrowia, jak i niepowtarzalny smak, którego nie osiągniemy przy użyciu zwyczajnych, rafinowanych tłuszczów. W przypadku oliwy z oliwek stawiaj na extra virgin – to gwarancja jakości i najlepszej wartości dla Twojego organizmu!